Jaka dolegliwość to dobry powód na zwolnienie lekarskie? O wystawieniu L4 zawsze decyduje lekarz po uwzględnieniu wielu czynników. Zobacz, kiedy pracownik otrzyma zaświadczenie lekarskie o tymczasowej niezdolności do pracy!
Przy wystawieniu zwolnienia (od 2018 r. to wyłącznie zwolnienie L4 online) lekarze oceniają m.in. wiek pacjenta, faktyczny stan zdrowia, obciążenia w pracy i czynniki ryzyka dla pracownika oraz osób, z którymi może mieć kontakt. Stan, który w jednym przypadku będzie dobrym powodem na zwolnienie lekarskie, u innej osoby może wystarczyć „tylko” do przeniesienia na inne stanowisko i zmiany obowiązków. Przykładowo zawroty głowy i zaburzenia widzenia będą szczególnie groźne dla kierowcy, gdyż może stworzyć zagrożenie dla pozostałych uczestników ruchu drogowego. Z kolei wysiłek fizyczny jest wysoce niewskazany u pacjentów z przepukliną czy dla kobiet w ciąży.
Realna niedyspozycja to dobry powód na zwolnienie lekarskie
W szczycie pandemii COVID-19 liczba wystawionych elektronicznie L4 w naturalny sposób wzrosła. Od marca 2022 pozytywny wynik testu na koronawirusa SARS-CoV-2 to „automatyczne” skierowanie pacjenta na chorobowe. Ciężka choroba zakaźna o potencjale do niezwykle groźnych powikłań to z pewnością dobry powód na zwolnienie lekarskie. Problem w tym, że wiele osób z COVID-em czuje się na siłach do świadczenia pracy zdalnej. Takie postępowanie oznaczałoby odebranie wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego, wypłacanego ubezpieczonym przez ZUS od 34. dnia niezdolności do pracy w roku. Przepisy w tej kwestii mają wiele luk i mogą się jeszcze wielokrotnie zmienić.
Dobre powody na zwolnienia lekarskie – kody choroby na e-ZLA
Zwolnienie lekarskie przez internet zawiera szereg informacji – pracodawca nie otrzymuje wszystkich danych. Jednym z podstawowych elementów L4 są kody chorobowe:
- kod A – druga przerwa z tego samego powodu i problemu zdrowotnego, która pojawiła się maks. 60 dni po poprzednim zwolnieniu lekarskim;
- kod B – brak zdolności do pracy z powodu ciąży;
- kod C – zwolnienie lekarskie wystawione z powodu nadużycia alkoholu;
- kod D – zdiagnozowana gruźlica;
- kod E – niezdolność do pracy z powodu choroby zakaźnej o długim okresie wylęgania (od 14 dni), która pojawiła się po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego (maksymalnie 3 miesiące) i trwa min. 30 dni bez przerwy.
Najczęstsze przyczyny chorobowe nieobecności w pracy. Dane statystyczne ZUS-u
W ostatnich latach lekarze wystawiają powyżej 20 mln L4 rocznie, co przekłada się na ponad 275 mln dni, w których pacjenci są niezdolni do pracy. ZUS podaje, że w całym 2016 roku było to 20,9 mln zwolnień lekarskich na 276,3 mln dni, a w 2021 r. odpowiednio 24,6 i 282,5 mln. W zdecydowanej większości przypadków absencja chorobowa wynika z własnej niedyspozycji. Pozostałe przyczyny zwolnień lekarskich to opieka nad dzieckiem i innym członkiem rodziny.
Najwięcej nieobecności w pracy wśród kobiet wynika z ciąży i porodu. Naturalnie nie jest to choroba sensu stricto. Jakie inne powody to pewne zwolnienie lekarskie? Poniżej ranking dziesięciu najczęstszych przyczyn niezdolności do pracy z tytułu choroby własnej za 2021 rok, z podziałem na płeć i kodami chorobowymi:
- kobiety:
- O26, opieka położnicza z powodu stanów związanych głównie z ciążą – 12,5%
- J06, ostre zakażenie górnych dróg oddechowych o umiejscowieniu mnogim lub nieokreślonym – 9,1%;
- J00, ostre zapalenie nosa i gardła, przeziębienie – 6,2%;
- G54, zaburzenia korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych – 4,0%;
- M54, bóle grzbietu – 3,6%;
- F43, reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne – 2,7%;
- J01, ostre zapalenie zatok przynosowych – 2,5%;
- U07.1, COVID-19 – 2,3%;
- J02, ostre zapalenie gardła – 1,9%;
- F32, epizod depresyjny – 1,5%;
- mężczyźni:
- J06, ostre zakażenie górnych dróg oddechowych o umiejscowieniu mnogim lub nieokreślonym – 8,8%;
- J00, ostre zapalenie nosa i gardła, przeziębienie – 6,4%;
- G54, zaburzenia korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych – 6,4%;
- M54, bóle grzbietu – 5,9%;
- U07.1, COVID-19 – 2,7%;
- M51, inne choroby krążka międzykręgowego – 2,0%;
- J02, ostre zapalenie gardła – 1,9%;
- J01, ostre zapalenie zatok przynosowych – 1,8%;
- F43, reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne – 1,7%;
- M70, choroby tkanek miękkich związane z ich używaniem, przeciążeniem i uciskiem – 1,6%.
Pracodawcy i ZUS-owi przysługuje prawo do kontroli pracownika na L4
Dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najlepiej pokazują, co sami pracownicy uważają za dobry powód na zwolnienie lekarskie. L4 online i częstsze kontrole osób przebywających na zwolnieniu zmniejszyły możliwość skutecznego wymigania się od wykonywania obowiązków przez symulowanie. Jednak niektórzy wciąż kombinują, co zrobić, aby nie chodzić do pracy i pobierać świadczenia. W pierwszym kwartale 2022 roku ZUS sprawdził 100,4 tys. osób z zaświadczeniem o czasowej niezdolności do pracy. Wydano 5 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych, a łączna kwota cofniętych i obniżonych świadczeń to ponad 42,6 mln zł.
Istnieje również druga strona medalu – pracownicy, którzy pomimo choroby przychodzą do pracy z powodu obawy o wysokość wynagrodzenia lub późniejszą utratę stanowiska. W efekcie często zarażają się kolejne osoby – efektywność spada, a ogólna liczba dni absencji chorobowej w zakładzie niejednokrotnie wzrasta. Czasami to pracodawcy powinni uświadomić podwładnym, jakie są dobre powody na zwolnienia lekarskie. Najwygodniej składać wnioski poprzez usługę e-zwolnienie online.