Pacjenci często nie mają świadomości, co mogą, a czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim. Nieprzemyślane działanie kończy się naruszeniem obowiązków pracowniczych. Konsekwencje to utrata zasiłku chorobowego i innych świadczeń, a nawet zwolnienie dyscyplinarne z pracy.
Podstawową motywacją wystawiania zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy jest troska o zdrowie osoby chorej. L4 online czy z gabinetu nie jest dodatkowym urlopem, tylko odciążeniem od obowiązków, by w tym czasie zadbać o swój organizm. To diagnoza, sposób leczenia oraz zalecenia lekarzy decydują o tym, co jest dopuszczalne, a co nie. Zakres tego, czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim, będzie w dużej części indywidualny dla każdego pracownika. Pracodawca i ZUS – czyli podmioty, które wypłacają świadczenia choremu – mogą na wiele sposobów kontrolować, czy L4 jest wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. Czasami przewinienia pacjentów są oczywiste i bezsporne, w innych przypadkach mogą liczyć na skuteczne odwołanie od niekorzystnych decyzji.
Czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim – kody 1 i 2 na L4
Zdrowotna przyczyna niedyspozycji pracownika ma niebagatelny wpływ na kształt oraz czas trwania terapii i rekonwalescencji. Prawo do wystawienia zaświadczenia lekarskiego mają wszyscy lekarze, z wyjątkiem weterynarzy – mogą to zrobić po wizycie i badaniach w gabinecie, a także w ramach konsultacji internetowych i innych form teleporady. Zwolnienie L4 online ma identyczną wagę, jak spotkanie w przychodni – wszystkie informacje i tak trafiają do jednego systemu. ZUS i pracodawca natychmiast otrzymują stosowne powiadomienie. Podczas wystawiania L4 lekarze biorą pod uwagę wiele czynników, w tym m.in.:
- wiek i stan zdrowia pacjenta;
- obowiązki zawodowe i obciążenie pracownika;
- czynniki ryzyka w świadczonej pracy;
- analizę dokumentacji medycznej.
To, czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim, zależy także od zawartych w nim zaleceń medycznych. Niektóre wskazania lekarskie są szczegółowe, inne dość ogólne – podstawowy podział L4 na rodzaje obejmuje tzw. zwolnienia leżące i chodzące. Pacjent z kodem 2 ma nieco więcej możliwości i swobody niż pracownik ze zwolnieniem lekarskim z kodem 1. Za tymi oznaczeniami kryją się podstawowe wytyczne:
- 2 – chory może chodzić. Dozwolone są spacery, wyjścia z domu i aktywności, które nie zakłócają rekonwalescencji. W razie wątpliwości warto poprosić lekarza o doprecyzowanie;
- 1 – chory musi leżeć. W czasie zwolnienia lekarskiego pracownik ma przebywać w domu i dochodzić do zdrowia. Może wyjątkowo go opuścić, gdy nie ma możliwości, by ktoś inny zrealizował receptę w aptece albo zrobił zakupy dla zaspokojenia podstawowych czynności życiowych.
Co wolno pracownikowi, a czego bezwzględnie nie robić na L4 – inna praca wakacje, remont
Są czynności, jakich nie może podejmować się pracownik w trakcie zwolnienia lekarskiego z każdym kodem. Obowiązkiem pracownika, jest robić wszystko, by przyspieszyć powrót do zdrowia w sposób zalecony przez lekarza. Niezależnie, czy bierzesz zwolnienie lekarskie przez internet, czy w przychodni, absolutnie zabronione jest:
- wykonywanie jakichkolwiek prac zarobkowych – również u swojego pracodawcy czy w ramach własnej działalności gospodarczej;
- wykorzystanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem.
Tylko jedna z powyższych przesłanek wystarczy, by Zakład Ubezpieczeń Społecznych odebrał prawo do zasiłku chorobowego. Jeżeli dojdzie do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, pracodawca ma prawo rozwiązać umowę z winy pracownika, bez wypowiedzenia. Pracą zarobkową nie jest działalność uzasadniona potrzebą publiczną, społeczną i środowiskową – nawet jeśli chory na zwolnieniu lekarskim otrzymuje za nią wynagrodzenie. Pozostałe zachowania w trakcie L4 mogą budzić poważniejsze wątpliwości. Remont oznacza duży wysiłek, a do wypraw turystycznych służą urlopy wypoczynkowe.
Inne przykłady wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem
Problematyczny może być nawet udział we własnym ślubie podczas L4. Brak zakazu uczestnictwa ważnym wydarzeniu osobistym, rodzinnym ze strony lekarza nie zawsze jest równoznaczny ze zgodą i przychylnością ZUS-u czy pracodawcy. Lepiej dopytać i poinformować lekarza o zbliżających się uroczystościach, by umieścił odpowiednią adnotację, kiedy wystawia zwolnienie lekarskie L4 online. Najbardziej rażące nadużycia, jakie wykazują kontrole pracowników na zwolnieniu lekarskim, to:
- wyjazd na wakacje. Rekreacyjne wycieczki są dozwolone tylko wtedy, gdy lekarz uwzględni je w zaleceniach (np. ruch na świeżym powietrzu, pobyt w sanatorium, uzdrowisku itp.);
- wyjście do ogródka, który mieści się pod innym adresem, wyjazd do domku/na działkę;
- prowadzenie prac remontowych i porządkowych w domu, gospodarstwie rolnym;
- uczestnictwo w targach i szkoleniach;
- udział w imprezach sportowych, rozrywkowych etc.
Kiedy jesteś na zwolnieniu od pracy, nie możesz zajmować się służbowymi sprawami. Odpowiadać na maile od klientów czy współpracowników, rozmawiać przez telefon czy komunikatory internetowe o kwestiach istotnych dla firmy itd. Dla ZUS-u każde takie zachowanie będzie pracą zdalną. Tymczasem L4 oznacza czasowy brak zdolności do pracy. A skoro tak, nie należy wykonywać czynności związanych z codziennymi obowiązkami zawodowymi.
Czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim, co warto wiedzieć o kontrolach ZUS-u?
ZUS i pracodawcy mają prawo do niezapowiedzianej kontroli pracownika przebywającego na L4. Do sprawdzania zwolnień lekarskich wykorzystuje się wiele różnych narzędzi – od badań u lekarza-orzecznika, przez telefony i wizyty we wskazanym miejscu pobytu, aż po monitoring mediów społecznościowych. Aktualnie kontrolerzy nie mogą korzystać z danych operatorów telefonii komórkowych czy banków. Osoba, która nie wnioskuje o e-zwolnienie online bez powodu i wie, czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim, nie musi obawiać się żadnej kontroli.