Zaburzenia urojeniowe, nazywane niegdyś paranoją, są chorobą psychiczną, której najważniejszym objawem są zaburzenia myślenia, przekonanie o zjawiskach nieistniejących. Chorzy poddawani są psychoterapii, często przyjmują również leki.
Zapamiętaj!
- Zaburzenia urojeniowe można podzielić na kilka kategorii – prześladowcze, zazdrości, hipochondryczne.
- Przyczyny choroby nie zostały do końca poznane.
- Zaburzenia urojeniowe mogą być spowodowane nadużywaniem alkoholu, substancji psychoaktywnych.
- Leczenie obejmuje psychoterapię i farmakoterapię.
- Największym problemem jest nakłonienie chorego do podjęcia leczenia.
Czym są zaburzenia urojeniowe?
Urojenia są zaburzeniem myślenia, chory jest przekonany o istnieniu zjawisk i wydarzeń, które naprawdę nie mają miejsca. Pacjent nie daje się przekonać, że jest inaczej, uparcie wierzy w prawdziwość swoich sądów. Osobie z urojeniami bardzo trudno pomóc, ponieważ każdego, kto kwestionuje jej twierdzenia, traktuje jak wroga. Zaburzenia tego rodzaju można podzielić na kilka kategorii:
-
- urojenia prześladowcze – pacjent jest przekonany, że inne osoby chcą go skrzywdzić, śledzą go, obserwują; gestom, wypowiedziom i zachowaniom innych osób przypisuje nieprawdziwe znaczenie, uważa, że zazwyczaj są one skierowane przeciwko niemu;
- urojenia zazdrości – pacjent jest przekonany, że partner go zdradza i stara się za wszelką cenę znaleźć dowody zdrady (inwigilacja, szpiegowanie, kontrolowanie);
- urojenia wielkościowe – przekonanie o swojej wyższości, wysokim statusie społecznym, dochodzenie swoich praw przed sądem, urzędami;
- urojenia hipochondryczne – pacjent jest przekonany o swojej ciężkiej, nieuleczalnej chorobie, choć obawy te nie mają odniesienia w rzeczywistości.
Zaburzenia urojeniowe – przyczyny
Bardzo często nie udaje się znaleźć przyczyny zaburzeń urojeniowych. Znaczenie mają czynniki biologiczne, psychologiczne, społeczne i środowiskowe. Uważa się, że dużą rolę może odgrywać stres, jednak hipoteza ta nie została jeszcze udowodniona. Urojenia mogą być spowodowane nadużywaniem alkoholu oraz substancji psychoaktywnych lub toksycznych. Zaburzenia tego rodzaju mogą pojawić się również w przebiegu schizofrenii, a także być spowodowane jakąś chorobą somatyczną jak np. zaburzenia elektrolitowe.
Osoby z urojeniami mogą pełnić dobrze swoje funkcje w rodzinie, społeczeństwie, pracy. Każde podejrzenie zaburzeń urojeniowych warto jak najszybciej skonsultować z lekarzem. Najczęściej pomocy szukają nie sami chorzy, ale rodzina, która zauważy niepokojące objawy (nieadekwatność myślenia). Jak najszybszej pomocy wymagają osoby, u których zaburzeniom urojeniowym towarzyszą stany depresyjne, myśli samobójcze. Na początek można skorzystać z telekonsultacji przez internet. Podczas rozmowy lekarz zbierze wywiad, skieruje do specjalisty, a jeśli to konieczne, zostaną przez niego wystawione e-recepta i zwolnienie lekarskie online.
Zaburzenia urojeniowe – jak postępować?
Najczęściej osoba z zaburzeniami nie rozumie, że jest chora i potrzebuje pomocy, dlatego sama nie będzie jej szukała. A przynajmniej nie u lekarza psychiatry. Również najbliżsi chorego mogą mieć problem w przekonaniu go, że wymaga pomocy specjalisty. Warto pamiętać, że namawianie i próby wysłania do lekarza mogą nie odnieść oczekiwanych skutków.
Niekiedy konieczne jest skonfrontowanie chorego z jego urojeniami, co nie jest proste. Jeśli jednak wyrazi on zgodę na leczenie, bardzo ważne będzie wsparcie najbliższych. Przydatny dla lekarza jest wywiad z pozostałymi członkami rodziny. Zaburzenia urojeniowe diagnozuje się, jeśli objawy występują co najmniej przez 3 miesiące i są charakterystyczne dla danej osoby.
Jak leczyć zaburzenia urojeniowe?
Leczenie zaburzeń urojeniowych jest trudne i długotrwałe. Powinno obejmować psychoedukację, psychoterapię i farmakoterapię. Psychoedukacja polega na przekazaniu wiedzy na temat choroby, sposobów jej leczenia, postępowania osób znajdujących się w najbliższym otoczeniu chorego. Każdy chory powinien również zostać objęty opieką psychiatry – konieczne są regularne spotkania.
W leczeniu stosuje się również leki przeciwpsychotyczne, wspomagająco także przeciwdepresyjne (Asertin, Cital, Mozarin). Niekiedy konieczna jest hospitalizacja, czasem pacjent wymaga odpoczynku (przyda się L4 online).
Zaburzenia urojeniowe mogą mieć różne nasilenie i charakter. Leczenie zaburzeń trwa zazwyczaj do końca życia.