Zaburzenia somatyczne to różnego rodzaju dolegliwości somatyczne, które mają podłoże psychiczne. Pacjent ma objawy somatyczne, jednak badania nie wykazują żadnej choroby. Sprawdź, jakie są przyczyny i jak leczy się zaburzenia somatyzacyjne!
- Zaburzenia somatyczne to objawy fizyczne o podłoży psychicznym.
- Zaburzenia mogą dotyczyć dzieci i dorosłych.
- Objawy to bóle w różnych częściach ciała.
- Przyczyną zaburzeń może być przewlekły stres.
- Zaburzenia leczy się farmakologicznie i poprzez psychoterapię.
- Pomocne mogą być techniki relaksacyjne.
Czym są zaburzenia somatyczne?
Istotą zaburzeń ujawniających się pod postacią somatyczną jest ciągłe zgłaszanie przez pacjenta dolegliwości, domaganie się wykonania badań, podejrzewanie istnienia choroby, choć przeprowadzona diagnostyka nie wykazuje żadnych nieprawidłowości. Należy jednak odróżnić symulację od somatyzacji. W tym drugim przypadku dolegliwości bólowe rzeczywiście występują, jednak ich przyczyną są zaburzenia psychiczne. Niestety większość pacjentów nie chce przyjąć do wiadomości, że ból głowy czy ból brzucha nie wynika z żadnej choroby, ale jest problemem psychologicznym.
Za zaburzenia somatyczne często odpowiada stres. Życie w ciągłym napięciu powoduje dolegliwości bólowe, jednak prędzej czy później może doprowadzić do rozwoju choroby. To błędne koło, dlatego właściwa diagnoza jest konieczna, by poprawić komfort życia i zapobiec dalszym powikłaniom.
Objawy somatyczne
Objawy somatyczne stanowią duży problem diagnostyczny. Tego typu zaburzenia należy różnicować z chorobami ogólnymi, które mogą dotyczyć każdego narządu. Najczęściej występujące objawy fizyczne to m.in.:
- bóle i zawroty głowy;
- bóle mięśni i bóle stawów;
- kaszel;
- kołatania serca;
- duszności;
- ból w klatce piersiowej;
- częstomocz;
- osłabienie siły mięśniowej;
- drętwienie kończyn;
- objawy ze strony układu pokarmowego – ból brzucha, nudności, wymioty, biegunki.
Małe dzieci najczęściej uskarżają się na ból brzucha lub głowy, jednak jest on bardzo niesprecyzowany, ma nieokreślony charakter. Zaburzenia somatyczne są niezwykle uciążliwe dla pacjenta, dolegliwości fizyczne mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie, nie pozwalają prawidłowo realizować ról pracownika czy rodzica. Jednocześnie mogą pojawić się zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe. Pacjent odczuwa na co dzień duży dyskomfort, dlatego stale uskarża się na złe samopoczucie fizyczne i psychiczne.
Zaburzenia somatyzacyjne – przyczyny
Zaburzenia psychosomatyczne mogą mieć wiele różnych przyczyn i są niezwykle problematycznym zjawiskiem. Dolegliwości o charakterze somatycznym mogą być spowodowane:
- uwarunkowaniami genetycznymi;
- dużą podatnością na stres (indywidualna zdolność do radzenia sobie ze stresem);
- trudnościami z radzeniem sobie z emocjami;
- występowaniem chorób ogólnych lub psychicznych;
- złymi relacjami z otoczeniem, najbliższymi.
Przyczyną zgłaszanych objawów może być narażenie na silny, przewlekły stres. Niekorzystnie działa również zbyt mocne skupianie się na sobie, swoich dolegliwościach i zdrowiu, prowadzące do dużego napięcia psychicznego, powodujące ciągły niepokój. Taki stan może przerodzić się w zaburzenia somatyzacyjne.
Diagnostyka dolegliwości somatycznych
Podejrzenie zaburzeń somatycznych zawsze oznacza problematyczną diagnozę. Lekarz musi przede wszystkim wykluczyć istnienie chorób związanych z danym narządem – konieczne są określone badania diagnostyczne, których celem jest odkrycie konkretnych przyczyn dolegliwości. Jeśli zmagasz się z podobnym problemem, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Może to być konsultacja przez internet, podczas której specjalista zdecyduje o wykonaniu badań lub przepisze leki (e-recepta). Jeśli czujesz się źle i potrzebujesz odpoczynku, może także zadecydować o wystawieniu L4 online.
Jeśli schorzenia ogólne zostaną wykluczone, a objawy pojawiają się, konieczne jest przeprowadzenie konsultacji psychiatrycznej. To moment, w którym lekarz może podejrzewać psychologiczne podłoże choroby. Pacjent powinien zgłosić się do poradni zdrowia psychicznego, konieczna może być bowiem psychoterapia.
Leczenie zaburzeń somatycznych
Psychiatra bądź psychoterapeuta zapewne zaproponuje odpowiednią terapię. Jeśli objawom somatycznym towarzyszy duży lęk, niepokój, specjalista może zadecydować o przepisaniu leków uspokajających, wyciszających, przeciwdepresyjnych. Wśród dostępnych preparatów znajdują się m.in.:
- Pramolan;
- Elicea;
- Miansec;
- Egzysta;
- Asentra.
Przyczyną chorób somatycznych mogą być problemy rodzinne – przemoc, alkoholizm. W takich sytuacjach istotną rolę odgrywa także terapia rodzinna. Konieczne jest wyeliminowanie przyczyny, samo podanie leków nie przyniesie oczekiwanych efektów. Pacjent wyciszy się, jednak objawy mogą nawracać.
Jak ograniczać negatywne skutki zaburzeń?
Pacjent powinien nauczyć się radzić sobie ze stresem, lękiem, dlatego warto uczyć go technik relaksacyjnych. Przydatne mogą być ćwiczenia oddechowe, medytacje, joga, aktywność fizyczna, masaże. W leczeniu zaburzeń somatyzacyjnych znaczenie ma również psychoedukacja, która jest ważna nie tylko dla pacjenta, ale również dla jego najbliższych. Niekiedy chory potrzebuje odpoczynku, wyciszenia, przerwy od obowiązków – w takiej sytuacji konieczne będzie L4 (lub zwolnienie lekarskie online).
Bóle somatyczne – charakterystyka
Bóle somatyczne to bóle cielesne, które mogą dotyczyć każdej części ciała, narządu. Mogą przybierać postać ostrą lub przewlekłą z okresami remisji i zaostrzeń. Bóle psychogenne są trudne do zlokalizowania, opisania, pacjent miewa kłopoty z ich dokładnym umiejscowieniem (skargi są nieprecyzyjne). Niestety dolegliwości tego typu bardzo słabo reagują na leki przeciwbólowe, jednocześnie mogą się wyciszać w czasie snu. Pacjenci zgłaszają ból, który jest nasilony zwłaszcza w sytuacjach stresowych, przy dużym napięciu emocjonalnym.
Zaburzenia somatyzacyjne to zaburzenia lękowe. Aby możliwe było postawienie właściwej diagnozy, objawy muszą utrzymywać się co najmniej dwa lata. W tym okresie pacjent może doświadczać coraz to nowych dolegliwości, które jednak nie mogą być wytłumaczone istnieniem żadnej choroby somatycznej. Konsekwencje zaburzeń są bardzo poważne – następuje powolne wycofywanie się z życia publicznego, towarzyskiego. Pacjent jest zmęczony, wyczerpany, może skarżyć się na złe samopoczucie psychiczne, doświadczać epizodów depresji, a nawet zaburzeń osobowości.
Somatyzacja u dzieci
Dolegliwości somatyczne mogą występować również u dzieci. Najmłodsi skarżą się zazwyczaj na bóle brzucha, głowy, biegunki. Mogą zdarzać się omdlenia. Charakterystyczny zbiór objawów somatycznych i fizycznych nie da się jednak uzasadnić żadną chorobą – kolejne badania nie przynoszą odpowiedzi na pytanie, co dolega dziecku. Przyczyną są najczęściej problemy emocjonalne – odrzucenie przez grupę rówieśników, ale także błędy wychowawcze (zbyt duża kontrola lub pobłażliwość). Skuteczną metodą leczenia zaburzeń jest psychoterapia, która uczy rozpoznawać uczucia, emocje i kontrolować reakcje.
Zaburzenia somatyczne dotyczą osób w różnym wieku, zwłaszcza tych o małej odporności na stres. Dolegliwości należy zdiagnozować, a po wykluczeniu konkretnych chorób, rozpocząć psychoterapię. Leczenie znacznie poprawi komfort życia i samopoczucie pacjenta.