Zaburzenie pamięci z powodu pogorszenia stanu zdrowia łatwo pomylić z chwilowym roztargnieniem czy zdenerwowaniem. Zapominanie różnych rzeczy może być całkowicie normalne, przynajmniej dopóki nie powoduje coraz poważniejszych problemów. Dowiedz się więcej o chorobach, ich rozpoznawaniu i leczeniu!
- Pamięć dzieli się na krótkotrwałą (operacyjną) i długotrwałą (opisową i nieopisową), a zaburzenia każdego z tych rodzajów mają różne konsekwencje dla codziennego funkcjonowania.
- Zaburzenia pamięci mogą mieć różnorodne przyczyny, w tym chorobowe, urazowe czy środowiskowe, a ich objawy obejmują trudności z uczeniem się, przypominaniem sobie informacji, koncentracją i utrzymaniem uwagi.
- Demencja to postępujący spadek zdolności poznawczych, w tym pamięci, który może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia. Otępienie może być odwracalne lub nieodwracalne, w zależności od przyczyny.
- Choroba Alzheimera to jedna z najczęściej występujących przyczyn postępującej demencji, objawiająca się zaburzeniami pamięci, dezorientacją, trudnościami językowymi, zmianami zachowania i problemami z koordynacją ruchową.
- Cele i sposób leczenia zależą od przyczyny i rodzaju problemu, a najczęstsze zalecenia obejmują regularne ćwiczenia, obniżenie poziomu stresu, zbilansowaną dietę, treningi pamięci, terapie psychologiczne oraz leki specjalistyczne.
Czym jest pamięć? Najczęstsze objawy zaburzenia pamięci
Pamięć to zdolność umysłu do zachowywania (kodowania, zapamiętywania), przechowywania (magazynowania) i odtwarzania (przywoływania, przypominania) informacji. Pozwala na uczenie się, nabywanie i utrwalanie umiejętności umysłowych i psychomotorycznych, rozumienie świata, a także na tworzenie i utrzymanie relacji z innymi ludźmi. Rozróżnia się kilka rodzajów pamięci, głównie pod kątem czasu oraz celu przechowywania określonych informacji. Rozmaite problemy z pamięcią mogą mieć zróżnicowane podłoże, w tym:
- chorobowe;
- urazowe;
- środowiskowe – pod wpływem stresu, braku snu, używek, niedostateczna aktywność fizyczna, niezdrowa dieta.
Poszczególne formy upośledzenia jednej z podstawowych funkcji poznawczych można stopniować z uwagi na intensywność, nasilenie symptomów. Do najczęstszych oznak zaburzeń pamięci, przy których warto zastanowić się nad wzięciem L4 online i zgłoszeniem się do specjalisty, należą:
- trudności z uczeniem się, przyswajaniem nowych informacji;
- kłopoty z przypominaniem sobie wcześniej zapamiętanych informacji;
- wymazywanie wspomnień, które dotyczą niedawnych wydarzeń;
- problemy z koncentracją i utrzymaniem uwagi;
- szybsze niż przeciętnie zapominanie informacji;
- dezorientacja czasowa i przestrzenna.
Rodzaje pamięci długotrwałej i krótkotrwałej
Pamięć krótkotrwała, nazywana także pamięcią operacyjną lub roboczą, odnosi się do tymczasowego przechowywania informacji w celu ich wykorzystania w procesach poznawczych lub podczas wykonywania określonych czynności. Pamięć ta jest ograniczona pod względem pojemności i czasu trwania. Możemy przechowywać w niej tylko kilka elementów informacji (zwykle od 5 do 9) przez krótki czas, zwykle od kilku sekund do kilku minut. Powtarzanie informacji powoduje ich utrwalenie i zapisanie w pamięci długotrwałej. Zaburzenia pamięci krótkotrwałej mogą:
- zmniejszyć jej objętość;
- jeszcze bardziej skrócić czas przechowywania informacji.
Pamięć długotrwałą dzieli się na opisową (świadomą) i nieopisową (nieświadomą)
Główne odmiany można podzielić na kolejne podgrupy. Pamięć długotrwała opisowa to świadome przypominanie faktów, zdarzeń, wiedzy. Zwykle wyróżnia się 2 główne podtypy pamięci świadomej:
- epizodyczną – dot. konkretnych wydarzeń z własnego życia;
- semantyczną – kwestie ogólne, np. słowa, nazwy, budowa przedmiotów i maszyn;
Pamięć długotrwała nieopisowa nie wymaga świadomego wysiłku do przypominania sobie informacji – dotyczy umiejętności motorycznych, rozmaitych nawyków i skojarzeń, wykorzystania zmysłów. Można ją podzielić na:
- proceduralną – pamięć nieświadoma odpowiedzialna za wykonywanie wszelkich czynności, wykorzystanie nabytych umiejętności, np. jazdy na rowerze;
- warunkowania klasycznego i instrumentalnego – schematy bodziec→reakcja bez udziału świadomości, proste odruchy warunkowe wypracowane doświadczeniami.
Możliwe przyczyny zaburzeń pamięci
Za problemy z zapamiętywaniem, trudności z przypomnieniem sobie pewnych rzeczy i inne odpowiada wiele różnorodnych czynników. Do zaburzeń pamięci mogą doprowadzić:
- procesy starzenia mózgu;
- choroby neurodegeneracyjne (np. Alzheimera, Parkinsona, SM);
- urazy głowy – wstrząs mózgu, uszkodzenia neuronów (amnezje);
- infekcje i stany zapalne układu nerwowego, m.in. zapalenie opon mózgowych;
- zaburzenia psychiczne – depresja, schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa;
- długotrwały, silny stres;
- niewystarczająca ilość snu;
- nadużywanie alkoholu i innych substancji psychoaktywnych;
- niedobory w diecie;
- choroby układu krążenia i niedokrwienie mózgu;
- zaburzenia hormonalne, np. niedoczynność tarczycy.
Zawodna, słabsza pamięć poważnie utrudnia codzienne funkcjonowanie. W takich przypadkach konieczna będzie wizyta u lekarza. Dostrzegasz u siebie coraz częstsze i poważniejsze zaniki pamięci? Weź zwolnienie lekarskie online i zarezerwuj termin wizyty u neurologa! Trzeba przeciwdziałać pogarszaniu zdolności intelektualnych, dopóki tylko istnieje szansa poprawy.
Demencja – najcięższe problemy z pamięcią. Otępienie odwracalne i nieodwracalne
Demencja, inaczej otępienie, jest ogólnym terminem opisującym postępujący spadek zdolności poznawczych, w tym pamięci, myślenia, orientacji, zdolności wyobrażeniowych, języka oraz zdolności do podejmowania decyzji. Chociaż zaburzenia pamięci są jednym z głównych aspektów demencji, to towarzyszą im inne dolegliwości. Demencja może prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia, nie tylko dla osób dotkniętych tym stanem, ale również dla ich opiekunów i rodziny. Otępienie może być podzielone na odwracalne i nieodwracalne, w zależności od tego, czy stan pacjenta daje jeszcze możliwość wyleczenia, czy też nie.
Odwracalna demencja dotyczy m.in. konsekwencji zaburzeń metabolicznych i hormonalnych, zatruć, zakażeń oraz zaburzeń psychicznych. Poprawa funkcji pamięciowych następuje wkrótce po wyeliminowaniu pierwotnej przyczyny. Natomiast do nieodwracalnego, pogłębiającego się otępienia prowadzą zaburzenia pamięci wywoływane przez:
- długotrwałe ograniczenie dopływu krwi do mózgu, np. udar spowodowany miażdżycą;
- choroba Huntingtona;
- choroba Parkinsona;
- choroba Alzheimera.
Zaburzenia pamięci są jednym z objawów choroby Alzheimera
Alzheimer to jedna z najczęściej diagnozowanych przyczyn postępującej demencji. Dotyka przede wszystkim osoby starsze. Objawy schorzenia wynikają z postępujących uszkodzeń neuronów oraz połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi. Poza zaburzeniami pamięci u chorych występują problemy z innymi funkcjami i zdolnościami poznawczymi:
- dezorientacja;
- powtarzanie słów, trudności w prowadzeniu rozmowy i inne zaburzenia mowy oraz języka;
- zmiany zachowania i osobowości – nasilone lęki, drażliwość, apatia, agresja, a nawet omamy i urojenia;
- problemy z koordynacją ruchową.
Do rozwoju choroby Alzheimera przyczyniają się m.in. predyspozycje genetyczne, czynniki zewnętrzne, prowadzenie niezdrowego trybu życia przez wiele lat oraz postępujący wiek. Kobiety chorują częściej, do czego przyczyniają się także intensywne zmiany hormonalne w okresie menopauzy. Diagnozę umożliwiają ocena objawów klinicznych, wywiad medyczny oraz badania neuropsychologiczne, obrazowe (MRI, TK) oraz laboratoryjne. Wczesne rozpoznanie jest kluczowe zarówno dla pacjenta, jak i jego opiekunów. Chociaż nie ma lekarstwa na Alzheimera, dostępne są leki i terapie, które łagodzą symptomy i spowalniają chorobę.
Leczenie zaburzeń pamięci. Najczęstsze zalecenia dla pacjentów
Metoda terapii zależy od rodzaju i przyczyny problemów z pamięcią oraz objawów, ich nasilenia i pozostałych czynników medycznych u danej osoby. Przy mniej lub bardziej poważnych chorobach pomocne bywają:
- regularne ćwiczenia na świeżym powietrzu;
- obniżenie poziomu stresu;
- zbilansowana dieta;
- treningi pamięci;
- sesje terapeutyczne z psychologiem, psychiatrą, psychoterapeutą;
- specjalistyczne leki.
W leczeniu farmakologicznym zaburzeń pamięci wykorzystuje się m.in. substancje neuroprotekcyjne i prokognitywne (nootropowe), inhibitory acetylocholinesterazy, środki antagonistyczne wobec receptorów NMDA, hormony tarczycy, kortykosteroidy, witaminę B1 i wiele innych leków – wszystko w sposób dopasowany do indywidualnych potrzeb konkretnej osoby. Ważne, by pacjenci z zaburzeniami pamięci nie zapominali o zażywaniu swoich farmaceutyków o określonych porach. Wiele preparatów jest dostępnych tylko na receptę. Szybkie uzyskanie przez internet, czyli usługa e-recepta, pozwala łatwiej kontynuować farmakoterapię.