Zaburzenia mowy to złożone zjawisko, które może mieć wpływ na wiele aspektów naszego życia. Dowiedz się, jakie są przyczyny i dostępne opcje terapii dla osób cierpiących na tego rodzaju przypadłości. Istnieją skuteczne metody na poprawę zdrowia!
- Zaburzenia mowy są złożonym zjawiskiem, które może wynikać z różnych przyczyn, takich jak uszkodzenie struktur mózgowych.
- Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń mowy, a ich diagnostyka polega głównie na badaniu przedmiotowym i rozmowie z pacjentem.
- Leczenie zaburzeń mowy zależy od przyczyny problemu i często obejmuje współpracę różnych specjalistów.
- Podstawową metodą radzenia sobie z zaburzeniami mowy jest terapia logopedyczna.
Zaburzenia mowy – co to jest?
Rozwój mowy następuje od najmłodszych lat. Dziecko zaczyna wtedy gaworzyć, a potem, wzorując się na rodzicach, próbuje powtarzać sylaby i słowa. W związku z tym, jakie będą konsekwencje zaburzeń mowy, zależy w głównej mierze od momentu ich wystąpienia u pacjenta. Są to nieprawidłowości, które prowadzą do kłopotów z mówieniem i złej artykulacji poszczególnych głosek. Mogą dotyczyć nie tylko różnych wad wymowy, ale także używania słów w błędnym znaczeniu. Często obejmują problemy także z fonacją, tonem głosu czy płynnością mowy. Zaburzeń płynności mowy nie można bagatelizować, choć leczenie najczęściej nie opiera się na farmakologii oraz usłudze e-recepta.
Przyczyny zaburzeń mowy u dorosłych – skąd nieprawidłowości?
Zaburzenia mowy pojawiają się z wielu różnych powodów. Wśród nich możemy wyróżnić między innymi:
- uszkodzenie struktur mózgowych związanych z mową, np. na skutek udaru mózgu, wylewu, czy rozwoju nowotworu ośrodkowego układu nerwowego;
- schorzenia neurologiczne, takie jak stwardnienie boczne zanikowe, chorobę Parkinsona czy chorobę Huntingtona;
- fizyczne uszkodzenie aparatu mowy, takie jak afonia, alalia, dysfonia lub dyslalia;
- utrata zdolności mowy o podłożu psychicznym;
- zaburzenia mowy utrzymujące się od okresu dziecięcego;
- nieprawidłowości narządu artykulacyjnego, powstałe np. w wyniku uszkodzenia mięśni krtani czy nieprawidłowego ukształtowania zgryzu;
- w wyniku uszkodzenia struktur korowych mózgu;
- wady lub uszkodzenia narządu słuchu.
Wiele przypadłości, które są przyczyną wystąpienia zaburzeń mowy, należy diagnozować i leczyć. W takiej sytuacji bardzo pomocne może być L4 online. Z usługi można korzystać w domu, co jest pomocne w przypadku problemów z mówieniem i rozumieniem.
Rodzaje zaburzeń mowy – to nie tylko afazja!
Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń mowy. Najczęstsze z nich to jąkanie się oraz seplenienie, ale można je również sklasyfikować według rodzaju problemu, jaki mają pacjenci. Należy do nich na przykład artykulacja, a także utrata płynności mówienia. Jąkanie się ma miejsce wtedy, gdy dana osoba ma trudności z wypowiadaniem słów płynnie i w spójnej kolejności. Utrudnia to porozumiewanie się, jednak właściwie przeprowadzona terapia u logopedy może całkowicie wyeliminować ten problem. Warto poznać również inne często spotykane rodzaje zaburzeń mowy.
Alalia
Alalia, czyli rozwojowe zaburzenie mowy, powstające w wyniku uszkodzenia struktur korowych mózgu jeszcze zanim dziecko nauczyło się mówić, z zachowaniem prawidłowego słuchu.
Afazja mowy
Afazja mowy polega na całkowitej utracie zdolności rozumienia mowy oraz pisma, często pojawia się jako powikłanie udaru niedokrwiennego, krwotocznego, a także urazu czaszkowo-mózgowego.
Afonia
Afonia, nazywana też bezgłosem, to utrata dźwięczności głosu, która może być spowodowana zaburzeniami czynności krtani (np. porażenie nerwów krtaniowych lub zaburzenia nerwicowe) lub zniekształceniami fałdów głosowych wywołanymi przez choroby zapalne albo nowotworowe krtani. Afonia może być schorzeniem czysto somatycznym lub psychosomatycznym.
Anartria
Anartria to zaburzenie spowodowane uszkodzeniem aparatu wykonawczego mowy, który obejmuje mięśnie (mięśnie języka, podniebienia miękkiego, krtani, warg) uczestniczące w akcie mowy. W efekcie chory cierpi na niemożność artykułowania dźwięków.
Apraksja mowy
Apraksja mowy, również nazywana AOS, apraksją werbalną lub apraksją dziecięcą, polega na trudnościach w inicjowaniu i wykonywaniu ruchów potrzebnych do artykulacji, mimo że nie ma fizycznych przeciwwskazań do mówienia. Wówczas pojawiają się powtarzające się próby wymowy słów, pomijanie spółgłosek na początku i na końcach wyrazów, niespójność mowy.
Dyzatria
Dyzartria polega na dysfunkcji aparatu mowy, obejmującym takie struktury jak krtani, gardło, podniebienie czy język. Mowa dyzartryczna charakteryzuje się powolnym i bezgłośnym artykułowaniem dźwięków oraz niewyraźnym wypowiadaniem słów. Dyzartria może być objawem wielu różnych schorzeń, wśród których wymienia się między innymi udar mózgu, urazy czaszkowo-mózgowe czy nowotwory ośrodkowego układu nerwowego.
Dysprozodia
Dysprozodia to zaburzenie prozodii mowy, obejmujące problemy z intonacją, akcentem, rytmem, tempem mowy, a także w szerszym ujęciu z barwą głosu. Może występować jako jeden z objawów syndromu obcego akcentu, ale także u osób z chorobą Parkinsona. Całkowitą niemożność percepcji lub ekspresji prozodii określa się jako aprozodię.
Dyslalia
Dyslalia to zaburzenie mowy charakteryzujące się brakiem możności prawidłowej artykulacji jednej lub wielu głosek, co prowadzi do zniekształcenia języka mówionego. Zaburzenie to polega na utrudnionej artykulacji głosek i całych wyrazów. Dotyka najczęściej dzieci między 4. a 8. rokiem życia. Tego rodzaju zaburzenia artykulacji mogą być spowodowane problemami rozwojowymi (dyslalia rozwojowa) lub wadami narządu słuchu (audiogenna). W odróżnieniu od niektórych innych zaburzeń mowy, dyslalia nie jest związana z zaburzeniami neurologicznymi, wadliwymi mechanizmami narządu mowy czy zaburzeniami w sferze czuciowej.
Dysfonia
Dysfonia to zaburzenia głosu, inaczej nazywane zaburzeniami fonacji, które mogą dotyczyć składowych akustycznych głosu, takich jak barwa, częstotliwość, poziom głośności czy czas trwania. Utrata głosu, zmiana jego barwy na niską lub zachrypniętą, ból lub dyskomfort podczas mówienia, a także trudności w kontrolowaniu tonu, głośności i jakości głosu są typowymi objawami dysfonii. Wyróżniamy dysfonię organiczną, czynnościową oraz psychogenną. Każdy z nich ma swoje charakterystyczne cechy, a objawy choroby są czynnikiem wspólnym. Jednak każdy rodzaj wymaga odmiennego leczenia i indywidualnego podejścia.
Mutyzm
Mutyzm to zaburzenie mowy polegające na braku możliwości lub ograniczeniu stosowania własnej mowy przy jednoczesnym rozumieniu innych osób. Wyróżniamy mutyzm funkcjonalny (psychogenny), wywołany przez silne przeżycia lękowe, długotrwały i silny stres, konflikty domowe czy alkoholizm. Innym rodzajem zaburzenia jest mutyzm wybiórczy (selektywny) – zaburzenie lękowe, w którym dziecko przestaje mówić w niektórych sytuacjach, np. w szkole lub przedszkolu, podczas gdy w domu komunikuje się bez problemów.
Oligofazja
Oligofazja to zaburzenie mowy występujące u osób upośledzonych umysłowo. Zaliczana jest do grupy zaburzeń związanych z niewykształconymi sprawnościami percepcyjnymi. Mowa osób z oligofazją charakteryzuje się ubogim słownictwem, agramatyzmami, wadliwą artykulacją, trudnością w budowaniu zdań oraz występowaniem echolalii.
Parafazja
Parafazja to zaburzenie mowy, które polega na zachowaniu zdolności płynnego mówienia przy równoczesnym przekręcaniu wyrazów lub używaniu słów, które nie są właściwe. Istotą problemu jest używanie słów niepoprawnych o podobnym brzmieniu zamiast właściwych. Parafazja występuje przy uszkodzeniu struktur kory mózgowej odpowiedzialnych za mowę, pojawia się także w przebiegu wielu poważnych chorób przewlekłych, takich jak choroba Alzheimera.
Diagnostyka zaburzeń mowy – do kogo ma udać się pacjent?
W diagnostyce zaburzeń mowy kluczową rolę odgrywa badanie przedmiotowe oraz rozmowa z pacjentem, chociaż rozmowa może mieć ograniczoną wartość merytoryczną ze względu na utrudnioną komunikację. Specjalistą zajmującym się zaburzeniami mowy jest neurolog oraz logopeda – w przypadku dzieci zaleca się konsultację z logopedą dziecięcym. Warto także wybrać się na wizytę do laryngologa, który oceni, czy wędzidełko językowe nie jest zbyt krótkie lub nie doszło do przerostu trzeciego migdałka. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy zaburzenia mowy mają podłoże psychologiczne, warto skonsultować się z lekarzem tej specjalizacji.
Leczenie zaburzeń mowy
Leczenie zaburzeń mowy u dorosłych zależy od przyczyny problemów z mową. Jeżeli możliwe jest zidentyfikowanie powodu kłopotów w zakresie mowy, takich jak np. polipy fałdów głosowych, wówczas można wdrożyć przyczynowe leczenie chorego. Często obejmuje ono współpracę różnych specjalistów, takich jak logopeda, neurolog, psychiatra i fizjoterapeuta. W niektórych przypadkach, szczególnie po uszkodzeniach mózgu, leczenie może być długotrwałe. Wtedy też zasadne będzie skorzystanie z rozwiązania, jakim jest zwolnienie lekarskie online.
Jak wygląda postępowanie logopedyczne?
Terapia logopedyczna osób dorosłych ma na celu usuwanie zaburzeń i wad wymowy, przywracanie mowy w przypadku jej utraty, stymulowanie rozwoju mowy oraz podnoszenie sprawności językowej. Może obejmować usprawnianie motoryki narządów ośrodka mowy, a także usprawnianie funkcji językowej, oddechowej oraz fonacyjnej, budowanie słownictwa czynnego i biernego. Jego praca polega też na wypracowaniu alternatywnych zachowań komunikacyjnych oraz usuwaniu zakłóceń procesu porozumiewania się.
Zaburzenia mowy u dzieci
Czy zaburzenia mowy u dzieci różnią się od zaburzeń u mowy osób dorosłych? W przypadku najmłodszych często dotyczą problemów związanych z rozwojem mowy, takich jak nieprawidłowa realizacja dźwięków (dyslalia), jąkanie, niepłynność mowy czy opóźniony rozwój mowy. Na występowanie zaburzeń mowy u dzieci wpływają różne czynniki, takie jak stan zdrowia, poziom inteligencji, status społeczno-ekonomiczny, płeć, chęć komunikowania się, stymulacja, wielkość rodziny czy metody wychowawcze. W przypadku osób dorosłych, zaburzenia mowy mogą być przetrwałe z okresu dziecięcego lub być nabyte na skutek zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego.
Zaburzenia mowy to problem o złożonej naturze, który wynika z różnych przyczyn. Mogą być wrodzone lub powstać na przykład w wyniku uszkodzenia mózgu. W takiej sytuacji chory wymaga pomocy odpowiedniego specjalisty.