Wodnista biegunka pojawia się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Im więcej dodatkowych symptomów jej towarzyszy, tym większe prawdopodobieństwo poważniejszej choroby. Dowiedz się, na co zwracać uwagę i kiedy skontaktować się z lekarzem!
Biegunka to częstsze niż zwykle (min. 3 razy na dobę) oddawanie luźniejszego stolca. Normy częstotliwości wypróżnień są zróżnicowane, zależne od wielu czynników. Najczęściej pojawia się nagle i ustępuje samoistnie. Jeśli rozwolnienie trwa ponad 24 h i towarzyszą mu inne, niepokojące objawy, należy udać się na wizytę u lekarza. Wodnista biegunka najczęściej oznacza, że organizm oczyszcza układ pokarmowy z toksyn – nie można jednak wykluczać innych przyczyn. Niekiedy w ten sposób objawiają się poważne dolegliwości, które stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia.
Biegunka wodnista, płynna czy półpłynna? Klasyfikacja objawów rozwolnienia
Zwiększona częstotliwość wypróżnień i duża ilość wody w stolcu może prowadzić do odwodnienia i osłabienia organizmu. Rodzaj biegunki stwierdzonej przez lekarza zależy od kilku faktorów. Najważniejsze zmienne to:
- czas trwania rozwolnienia – do 14 dni biegunka ostra, powyżej 2 tygodni przetrwała (14–29 dni) lub od razu przewlekła, w zależności od przyjętego podziału;
- mechanizmu fizjologicznego rozwolnienia (osmotyczny, sekrecyjny, zapalny);
- podłoże przypadłości (zakażenie, zatrucie, skutki uboczne stosowania leków, zaburzenia flory jelitowej, nieprawidłowe trawienie, choroba układowa lub somatyczna);
- kolor i zawartość kału (np. krew, żółć, zielona biegunka);
- konsystencja stolca (wodnista, płynna lub półpłynna).
Wzmianka o biegunce wodnistej w dokumentacji pacjenta pojawia się, jeśli zawartość wody w luźnym stolcu przekracza 75%. Aczkolwiek trudno oczekiwać od chorych, by posługiwali się fachową terminologią i samodzielnie odróżnili rodzaje rozwolnienia. W niektórych sytuacjach luźniejszy stolec oraz częstsze wypróżnienia są całkowicie naturalne (np. u noworodków karmionych piersią) i w rzeczywistości nie są najmniejszym powodem do niepokoju. Masz rozwolnienie i czujesz nasilanie dolegliwości? Weź zwolnienie lekarskie online i skonsultuj się ze specjalistą!
Główne przyczyny wodnistej biegunki są niegroźne dla zdrowia
Rozwolnienie klasyfikowane jako wodniste najczęściej powstaje na skutek zaburzeń wchłaniania w jelitach lub wydzielania do nich nadmiernej ilości wody i minerałów (biegunki osmotyczne i sekrecyjne). Regularnie towarzyszą jej bulgotanie w brzuchu i uczucie przelewania. W przypadku wariantu wydzielniczego pojawiają się też silniejsze bóle brzucha.
Wodnistą biegunkę powodują przede wszystkim:
- nietolerancje i alergie na pokarm;
- zbyt obfite i tłuste posiłki;
- bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty, które zwykle dostają się do układu pokarmowego razem ze spożywanym jedzeniem;
- zatrucie chemiczne – głównie alkoholem, endotoksynami;
- działania niepożądane przyjmowanych leków – np. na cukrzycę, środki moczopędne i antybiotyki;
- stres, silne emocje i lęki, które zaburzają perystaltykę jelit.
Choroby, które objawiają się wodnistą biegunką
Problemy żołądkowo-jelitowe i kłopoty z wypróżnianiem są też oznaką różnych zaburzeń hormonalnych oraz schorzeń przewodu pokarmowego. Rozwolnienie z wodnistym kałem może pojawić się m.in. w przebiegu zespołu jelita drażliwego IBS), nadczynności tarczycy oraz zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). Same w sobie nie są szczególnie groźne, ale mogą doprowadzić do poważnych powikłań, np. depresji czy arytmii serca. Są też schorzenia, które stwarzają większe niebezpieczeństwo.
Wodnista biegunka występuje również w przebiegu poważniejszych chorób
Trudno wymienić wszystkie przypadłości, które na różnym etapie mogą objawiać się różnego rodzaju rozwolnieniami. Lekarze najczęściej wskazują na:
- nieswoiste zapalenia jelit:
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
- chorobę Leśniowskiego-Crohna;
- niedokrwienne zapalenie jelit;
- niewydolność serca;
- wirusowe zapalenie wątroby typu C;
- zapalenie trzustki;
- kamica żółciowa;
- zapalenie pęcherzyka żółciowego;
- zmiany nowotworowe z guzami hormonalnymi.
Aby dokładnie zdiagnozować rzeczywistą przyczynę wodnistej biegunki o ciężkim przebiegu, należy przeprowadzić odpowiednie badania diagnostyczne. Zakres testów ustala lekarz na podstawie posiadanych informacji, przede wszystkim objawów zgłaszanych przez pacjenta. Jeśli musisz często chodzić do toalety i w krótkim czasie pojawiają się nowe dolegliwości, lepiej idź na L4 online i zgłoś się do przychodni. Wczesne rozpoznanie zwiększa szanse pełnego wyleczenia, dlatego tak istotne są badania i profilaktyka.
Masz wodnistą biegunkę? Zwróć uwagę m.in. na czas trwania i kolor stolca
Zaleca się, by dorosły pacjent skorzystał z pomocy lekarskiej w sytuacji, gdy rozwolnienie i pozostałe symptomy nie przechodzą po upływie 24 h od pierwszego wystąpienia objawów. Niektóre symptomy wskazują na konieczność natychmiastowych konsultacji ze specjalistą.
Najbardziej niepokojące dolegliwości i oznaki, które mogą towarzyszyć wodnistej biegunce wywołanej poważną chorobą, to:
- wysoka gorączka;
- częste nudności i wymioty;
- szybka, nagła redukcja wagi;
- bardzo silny ból brzucha;
- żółty, zielony kolor stolca;
- skrzepła lub świeża krew zmieszana z kałem;
- śluz, tłuszcz, resztki przyjmowanych pokarmów w stolcu.
Diagnozowanie i leczenie wodnistej biegunki
Rozwolnienie przybiera wiele różnorodnych form, a poważne choroby dają wiele nieswoistych objawów. Lekarz decyduje o badaniach diagnostycznych i dalszym postępowaniu na podstawie wywiadu medycznego i ewentualnie badań fizykalnych. Dokładniejsze rozpoznanie przyczyny może wymagać wykonania:
- badań endoskopowych (kolonoskopii, gastroskopii);
- badań histopatologicznych;
- analizy mikroskopowej stolca;
- badań laboratoryjnych;
- badań obrazowych jamy brzusznej (USG, RTG, TK, MRI),
W większości przypadków wodnista biegunka nie wymaga leczenia – złagodzenie objawu jest konieczne, gdy może dojść do odwodnienia organizmu. W razie dużej utraty wody i elektrolitów trzeba uzupełniać płyny, glukozę, sód, potas. Lekarze zalecają:
- jeść gorzką czekoladę, herbatniki, suchary, kisiel z siemienia lnianego, biały ryż, makaron, gotowane ziemniaki, kukurydzę (produkty bogate w skrobię zwiększają gęstość kału);
- unikać świeżych soków, owoców i warzyw.
Leki na wodnistą biegunkę
Wiele osób bierze węgiel leczniczy na rozwolnienie. Przynosi odczuwalne efekty, gdyż wiąże substancje obecne w jelitach i zapobiega ich wchłanianiu. Podobne działanie mają farmaceutyki z diosmektytem. Infekcje bakteryjne wymagają podania antybiotyków i osłonowych probiotyków. Loperamid zmniejsza częstotliwość wypróżnień, co w przypadku występowania toksyn w układzie pokarmowym nie zawsze jest korzystniejsze dla zdrowia. O podaniu konkretnego leku powinien zdecydować lekarz po przeanalizowaniu wszystkich wskazań i przeciwwskazań. Farmaceutyki mogą zawierać również:
- racekadotril;
- difenoksylat;
- nifuroksazyd i inne substancje.
Nie wszystkie leki na wodnistą biegunkę są ogólnodostępne. Niektórych nie da się wykupić w aptece bez recepty online. Przed zażyciem środków dostępnych bez recepty również warto przynajmniej skonsultować się z lekarzem.