Dokuczliwe zmęczenie psychiczne jest trudniejsze do jednoznacznego zdefiniowania od dolegliwości natury fizycznej. Objawia się na wiele sposobów, mnóstwo czynników może je wywołać. Zobacz, po czym lekarze poznają problemy swoich pacjentów i co im najczęściej zalecają!
Wyczerpanie energii mentalnej może równie dobrze wynikać z nadmiernego wysiłku intelektualnego i emocjonalnego, co poczucia przytłoczenia nadmiarem obowiązków albo kłopotów w życiu prywatnym. Stopniowo pojawiają się kłopoty z zasypianiem, zaburzenia koncentracji i inne dolegliwości, które mocno utrudniają codzienne funkcjonowanie. Długotrwałe zmęczenie psychiczne może doprowadzić do rozwoju poważnych zaburzeń, wpływa też negatywnie na kondycję i parametry fizyczne. Metody leczenia i zapobiegania zazwyczaj koncentrują się wokół codziennych nawyków i stylu życia. W niektórych przypadkach potrzebne są bardziej stanowcze kroki.
Zmęczenie psychiczne – najczęstsze przyczyny dolegliwości
W przeciwieństwie do wyczerpania fizycznego, w tym przypadku intensywna praca mięśni, mikrourazy i zakwasy odgrywają mniejszą rolę. Większe znaczenie mogą mieć choroby somatyczne, problemy ze snem czy niedobory żywieniowe, które zaburzają pracę mózgu i układu nerwowego. Ciągłe wyczerpanie fizyczne to jeden z czynników, który sprzyja zmęczeniu natury psychicznej. Rzadko zdarza się, by przemęczenie na tle mentalnym było spowodowane tylko jednym faktorem. Częściej kilka rzeczy, zmartwień nakłada się na siebie i coraz trudniej znaleźć czas i energię na mierzenie się z codziennymi wyzwaniami.
Do zmęczenia psychicznego przyczyniają się między innymi:
- przepracowanie, wypalenie zawodowe;
- przejmowanie zbyt dużej części obowiązków;
- ciągły i długotrwały stres w pracy;
- powtarzalna rutyna dnia codziennego;
- brak optymistycznych perspektyw na przyszłość;
- nadmiar bodźców (np. hałas, migoczące światło) oraz informacji do przetworzenia i przeanalizowania;
- problemy w związku, małżeństwie, relacjach międzyludzkich;
- nadużywanie używek;
- nieodpowiednia dieta;
- zbyt wysokie oczekiwania (własne lub innych osób);
- kłopoty finansowe.
Główne objawy zmęczenia psychicznego
Brak energii psychicznej i zmęczenie życiem mogą przejawiać się na różne sposoby u każdego pacjenta. U jednej osoby wystąpią zaburzenia koncentracji, inna może częściej odczuwać gniew i inne, silne emocje. Każdy przypadek jest inny i w taki sposób powinien być badany.
Zmęczenie psychiczne najczęściej objawia się poprzez:
- problemy ze skupieniem się na wykonywanych zadaniach, czynnościach;
- brak motywacji do działania, pracy i wysiłku, a nawet relaksu czy hobby;
- spadek efektywności;
- zaburzenia pamięci, kłopoty z zapamiętywaniem i przyswajaniem informacji;
- coraz większe trudności z podejmowaniem decyzji;
- apatia, prokrastynacja i zobojętnienie;
- emocjonalne reakcje – płacz, irytacja, rozdrażnienie, agresja;
- bezsenność, koszmary senne, częste przerywanie snu;
- izolacja społeczna;
- zmęczenie fizyczne, głównie brak apetytu, bóle i zawroty głowy, spadek odporności, duszności, mdłości.
Podejrzewasz u siebie zmęczenie psychiczne – co robić?
Męczą cię podobne objawy wyczerpania mentalnego? Przy zmęczeniu psychicznym oraz pogarszających się zdolnościach ciała i umysłu warto wziąć zwolnienie lekarskie online i wrócić do równowagi. Dobrze byłoby umówić się na wizytę u lekarza oraz psychologa, by dokładniej zbadać stan zdrowia psychicznego i fizycznego. Aby pomoc była skuteczna, najpierw trzeba się dowiedzieć, jakie jest podłoże aktualnych dolegliwości i problemów.
Diagnostyka. Jak lekarze rozpoznają zmęczenie psychiczne?
Rozpoznanie wyczerpania psychicznego przysparza więcej trudności. Nie ma obiektywnie mierzalnych parametrów fizjologicznych, które jednoznacznie wskazywałyby na tego rodzaju dolegliwości. Wstępne rozpoznanie zmęczenia psychicznego jest możliwe za pośrednictwem testów przeprowadzanych przez psychiatrów i psychologów – często przeprowadzanych po wykluczeniu somatycznych przyczyn zgłaszanych objawów. Świetnym przykładem będą kryteria diagnostyczne wypalenia zawodowego według międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-11:
- poczucie wycieńczenia, wyczerpania energii;
- cynizm, zwiększony dystans i negatywne uczucia wobec swojej pracy;
- obniżona wydajność zawodowa;
- wykluczenie zaburzeń lękowych, adaptacyjnych, nastroju.
Kwestionariusze pytań i odpowiedzi to informacja dla lekarza i element wywiadu medycznego, a nie już pełna diagnoza – dotyczy to w szczególności rozmaitych testów internetowych. Objawy zmęczenia fizycznego bądź psychicznego mogą powodować istotną niedyspozycję i obniżenie możliwości organizmu. W wielu przypadkach jest to wystarczająca przesłanka, by lekarz wystawił L4 online i polecił przeznaczenie trochę czasu na odpoczynek, wyciszenie, regenerację i powrót do pełni formy. Precyzyjne rozpoznanie może wymagać serii specjalistycznych badań diagnostycznych.
Co radzą specjaliści pacjentom z wyczerpaniem psychicznym?
Najważniejsze dla pacjentów to dać sobie czas na odpoczynek, zadbać o jakość swojego snu i wprowadzić korzystne zmiany do życia – wszystko w zależności od przyczyny. Porady i zalecenia lekarskie dla osób zmęczonych psychicznie zazwyczaj obejmują:
- większą aktywność i ćwiczenia fizyczne – od jogi, biegania i jazdy na rowerze po spacery, pływanie, górskie wycieczki czy gry zespołowe;
- ograniczenie bodźców i informacji z zewnątrz, szczególnie przed snem;
- działanie według ustalonych priorytetów, przygotowywanie planu dnia;
- zdrowe odżywianie;
- odcięcie się od stresujących codziennych obowiązków przez relaksujące, poprawiające samopoczucie hobby oraz rozrywki.
Czasami pozbycie się zmęczenia psychicznego wymaga radykalnych działań – zmiany pracy, zerwania kontaktów towarzyskich czy rodzinnych, zerwania toksycznego związku, odcięcia się od mediów. Niektórzy pacjenci wymagają psychoterapii, czasami wspomaganej środkami farmakologicznymi. Wykupienie przepisanych preparatów umożliwia recepta online lub tradycyjna (papierowa). Troska o równowagę mentalną jest naprawdę ważna. Nadmierne, długotrwałe przemęczenie psychiczne powoduje depresję, uczucie braku sensu życia czy myśli samobójcze. Poważne zaburzenia, które są realnym zagrożeniem dla zdrowia i życia, zaczynają się często zmęczeniem.