Zaburzenia afektywne dwubiegunowe to inaczej choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) charakteryzująca się naprzemiennym występowaniem epizodów depresji i manii. W leczeniu stosuje się psychoterapię i farmakoterapię. Przeczytaj!
- Zaburzenia afektywne dwubiegunowe to choroba przewlekła i nawracająca.
- Charakterystyczne dla choroby są epizody depresji i manii.
- Chorobę dwubiegunową należy diagnozować i leczyć.
- W leczeniu stosuje się farmakoterapię i psychoterapię.
- Ważna jest psychoedukacja pacjenta oraz jego najbliższych.
- Odpowiednio dobrane leczenie pozwala na znaczną poprawę komfortu życia.
Choroba afektywna dwubiegunowa – na czym polega?
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe to choroba objawiająca się występowaniem epizodów depresji oraz manii lub hipomanii, ewentualnie epizodów mieszanych. Schorzenie diagnozuje się najczęściej już u młodych osób. Niestety zaburzenie to utrudnia normalne funkcjonowanie w życiu rodzinnym, społecznym czy zawodowym. Jest też jedną z najczęstszych przyczyn niezdolności do pracy (z powodów psychiatrycznych). Leczenie zaburzenia jest możliwe i zazwyczaj przynosi dobre rezultaty, jednak pod warunkiem ścisłej współpracy chorego ze specjalistą. To bywa trudne do zrealizowania, ponieważ chorzy często zaprzeczają istnieniu zaburzenia i nie chcą podejmować terapii.
Choroba dwubiegunowa to okresy remisji i nawrotów, które obejmują duże spadki samopoczucia, a następnie etapy euforii, nadmiernej aktywności, przesadnego optymizmu. Zaburzenie sprawia sporo trudności diagnostycznych.
Choroba dwubiegunowa – podtypy
Choroba afektywna dwubiegunowa dzieli się na kilka podtypów, które różnią się rodzajem występujących epizodów:
- I typ – liczne epizody depresyjne przedzielone są jednym lub kilkoma epizodami manii;
- II typ – jeszcze częstsze epizody depresyjne są przeplatane epizodami hipomanii;
- III typ – epizody depresji, manii lub hipomanii nie pojawiają się samoistnie, ale wywołane są zbyt silnym działaniem leków przeciwdepresyjnych;
- typ III i półmania i hipomania jako następstwo nadużycia alkoholu;
- choroba afektywna sezonowa – depresja pojawiająca się zazwyczaj w sezonie jesienno-zimowym, spowodowana zachwianiem rytmu dobowego (mniej słońca, krótsze dni);
- miękkie spektrum choroby dwubiegunowej – u pacjenta rozpoznaje się jedynie pewne cechy dwubiegunowości, które pojawiają się w różnym nasileniu, konfiguracji.
Poszczególne epizody (w I i II typie choroby) mogą występować w różnych odstępach czasu, np. jeden epizod na kilka lat lub aż kilka epizodów w ciągu roku. W przypadku dużej częstotliwości poszczególnych epizodów mówi się o chorobie afektywnej dwubiegunowej z szybką zmianą faz (rapid cycling). W przebiegu ChAD częściej występują epizody depresyjne, trwają też dłużej niż epizody maniakalne.
Epizod depresyjny – objawy
Epizod depresji to przede wszystkim obniżenie nastroju, wszechogarniający smutek, poczucie beznadziei, utrata radości z życia. U pacjenta obserwuje się znaczny spadek energii, zainteresowania życiem, codziennymi obowiązkami. W tym okresie można zauważyć następujące objawy zaburzenia:
- problemy z pamięcią, koncentracją, niemożność skupienia uwagi;
- spowolnienie tempa myślenia oraz wypowiadania się;
- chroniczne zmęczenie;
- problemy z podejmowaniem najprostszych, codziennych decyzji;
- zahamowanie psychoruchowe, pozostawanie w bezruchu;
- nadmierna senność;
- zaburzenia libido;
- zaburzenia apetytu;
- drażliwość, łatwe wpadanie w irytację;
- poczucie niskiej wartości;
- myślenie o braku perspektyw;
- myśli samobójcze spowodowane utratą sensu życia.
W nasilonej depresji może dojść do halucynacji, urojeń, poczucia winy i nadciągającej nieuniknionej katastrofy.
Epizod maniakalny i hipomaniakalny
Zaburzenia nastroju to również epizody manii i hipomanii, dla których charakterystyczny jest podwyższony nastrój, nadmierne poczucie radości, szczęścia, nadpobudliwości. Chory może doświadczać uczucia euforii, niekiedy pojawia się tzw. nastrój eksponowany, który polega na próbach przeforsowania własnych planów, dążenia do dominowania i jak najszybszego zaspokojenia swoich potrzeb. Objawy manii to przede wszystkim:
- słowotok, szybkie wypowiadanie wielu myśli naraz;
- gonitwa myśli;
- skłonność do agresji i autoagresji;
- zmniejszona potrzeba snu;
- podejmowanie niekontrolowanych działań;
- skłonność do ryzykownych zachowań podyktowana przekonaniem, że choremu nic nie jest w stanie zagrozić;
- podwyższony popęd seksualny;
- skłonność do sięgania po substancje psychoaktywne
- nadmierne poczucie własnej wartości, megalomania;
- osłabienie apetytu.
Epizod hipomaniakalny charakteryzuje się występowaniem mniejszej liczby, mniej nasilonych objawów manii. Choć pacjent wykazuje podwyższoną aktywność, jest w stanie kontrolować swoje zachowania. Epizody mieszane to występowanie zarówno objawów depresji, jak i manii.
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe – przyczyny choroby
Skąd biorą się te zaburzenia psychiczne? Naukowcy sugerują, że znaczenie mają czynniki biologiczne, społeczne i psychologiczne. Występowanie objawów manii lub depresji może mieć związek z zaburzeniami równowagi neuroprzekaźników, czy chorobami przewlekłymi jak np. niedoczynność tarczycy. Duże znaczenie przypisuje się również czynnikom genetycznym – większe prawdopodobieństwo zachorowania mają dzieci rodziców zmagających się z chorobą. Na nasilenie czy częstotliwość pojawiania się epizodów wpływ ma również stres. Pierwszy epizod choroby może pojawić się jeszcze przed 20. rokiem życia i często spowodowany jest jakimś traumatycznym, stresującym przeżyciem.
Zaburzenia afektywne dwubiegunowe – diagnoza
Zaburzenia dwubiegunowe należy diagnozować i leczyć. Jeśli ty lub twoi bliscy podejrzewacie chorobę dwubiegunową, konieczna jest konsultacja z lekarzem – na początek może to być konsultacja przez internet. Specjalista zbierze wywiad i pokieruje dalej, może też wystawić L4 online lub wypisać leki (e-recepta). Nawracające okresy gorszego samopoczucia przeplatane okresami euforii i nadmiernej aktywności wymagają rozpoznania. Warto od razu zwrócić się do psychiatry lub psychoterapeuty, który zaproponuje odpowiednie leczenie. Aby rokowanie było dobre, pacjent musi stosować się do wskazówek lekarza. Ważny jest również styl życia – regularny i uporządkowany.
Leczenie choroby dwubiegunowej
W leczeniu choroby dwubiegunowej stosuje się psychoterapię. Pacjent może również przyjmować leki przeciwdepresyjne jak:
- Pramolan;
- Miansec;
- Egzysta;
- Asentra;
- Elicea;
- Ketrel.
Leczenie farmakologiczne, psychoterapia pomagają złagodzić objawy ChAD. Trzeba jednak pamiętać, że terapia jest długa i wymaga współpracy chorego z psychiatrą. Niekiedy chory może wymagać dłuższego odpoczynku, w takiej sytuacji konieczne będzie zwolnienie (zwolnienie lekarskie online). Leczenie polega na nauce radzenia sobie z objawami choroby – terapia poznawczo-behawioralna oraz interpersonalna mają za zadanie znacznie poprawić komfort życia pacjenta. Istotne jest także uświadamianie bliskich, edukowanie na temat właściwego postępowania wobec chorego na ChAD.
O zdrowie psychiczne należy dbać tak samo jak o zdrowie fizyczne. Podejrzenie występowania zaburzenia należy jak najszybciej omówić ze specjalistą. Warto pamiętać, że zazwyczaj pierwsze objawy pojawiają się między 20. a 30. rokiem życia. Osobie z chorobą dwubiegunową często trudno jest zrozumieć, że jej samopoczucie i zachowanie wynika z zaburzenia. Świadome poddanie się terapii może przynieść zadowalające efekty.