Zaburzenia afektywne to różnego rodzaju zaburzenia psychiczne pojawiające się w określonym czasie i kolejności. Zalicza się do nich epizody depresji, manii, zaburzenia aktywności, myślenia, czy zachowania. Jak je diagnozować i leczyć? Sprawdzamy!
- Wyróżnia się zaburzenia jednobiegunowe lub dwubiegunowe;
- Zaburzenia afektywne mogą mieć postać depresji lub manii.
- Stan depresyjny to niechęć, smutek, myśli samobójcze.
- Stan manii to nadmierna aktywność i impulsywność.
- Zaburzenia afektywne wymagają konsultacji lekarskiej.
- W leczeniu stosuje się farmakoterapię, psychoterapię, psychoedukację.
- Zaburzenia afektywne można skutecznie leczyć.
Zaburzenia afektywne – czym są?
Zaburzenia afektywne to nazwa zarezerwowana dla całej grupy zaburzeń psychicznych, dla których najważniejszą cechą są zaburzenia nastroju – epizody depresji, manii, hipomanii. Towarzyszą im również inne objawy jak lęk, irytacja, zmiany apetytu. W rozwoju zaburzeń duże znaczenie mają czynniki genetyczne, biologiczne, środowiskowe, psychologiczne. Szacuje się, że częściej zapadają na nie kobiety. W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów warto skonsultować się ze specjalistą psychiatrą. Chory powinien podjąć leczenie, które znacznie poprawi komfort życia.
Podział zaburzeń afektywnych
Wśród rodzajów zaburzeń afektywnych znalazły się: depresja, choroba afektywna jednobiegunowa, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, dystymia, cyklotymia:
- zaburzenia afektywne jednobiegunowe (ChAJ) – to inaczej nawracająca depresja; charakteryzuje się epizodami depresji, po których następuje okres remisji, czyli braku objawów; zdiagnozowanie choroby jest możliwe, jeśli wystąpią po sobie przynajmniej 2 epizody depresji;
- zaburzenia afektywne dwubiegunowe (ChAD) – występują dwa rodzaje epizodów chorobowych (depresyjny i maniakalny lub hipomaniakalny); epizody te mogą następować po sobie lub jednocześnie; chorobę można potwierdzić, jeśli wystąpią dwa różne epizody (jeden maniakalny lub mieszany), ewentualnie jeden epizod manii lub hipomanii.
Pozostałe rodzaje zaburzeń afektywnych według klasyfikacji ICD-10 to:
- depresja;
- mania;
- uporczywe zaburzenia nastroju afektywne;
- inne zaburzenia nastroju afektywne.
Zaburzenia dwubiegunowe i afektywne jednobiegunowe – objawy
Zaburzenie afektywne jednobiegunowe to nawracająca depresja. Szacuje się, że z problemem zmaga się około 6% populacji. Czynniki decydujące o jej rozwoju to głównie nadmiar stresu. Nie bez znaczenia są również uwarunkowania genetyczne, zaburzenia pracy układu limbicznego, nadnerczy, podwzgórza, przysadki. Do najważniejszych objawów należą m.in.:
- przygnębienie, smutek, utrata radości z życia;
- zaburzenia snu;
- brak energii;
- bóle głowy;
- chudnięcie;
- obniżenie sprawności intelektualnej;
- spowolnienie ruchowe;
- spowolnienie myślenia.
Jak jeszcze objawia się ten problem?
Choroba afektywna dwubiegunowa charakteryzuje się występowanie nagłych zmian nastroju – epizody depresyjne przeplatają się z okresami podwyższonego nastroju. Objawy epizodu depresyjnego to głównie anhedonia, zaburzenia snu i odżywiania, zmęczenie, brak energii. Mogą pojawić się myśli samobójcze lub urojenia. Podczas epizodów manii lub hipomanii chory odczuwa przypływ energii, chęć do działania. Inne objawy to:
- nadmierna gadatliwość;
- impulsywność;
- podejmowanie szybkich, nieprzemyślanych decyzji;
- urojenia wielkościowe.
Czym są sezonowe zaburzenia afektywne
Zaburzenia afektywne sezonowe to np. depresja jesienna, pojawiająca się w określonej porze roku. Zaburzenia częściej dotyczą kobiet i występują w 2-3 dekadzie życia. SAD, czyli depresja sezonowa może być związana ze zmniejszoną produkcją serotoniny i melaniny. Niektórzy badacze uważają, że krótsze dni i mniej słońca prowadzą do zakłócenia rytmów biologicznych (np. rytm dobowy), co skutkuje pogorszeniem samopoczucia. Objawy SAD są podobne to objawów depresji i obejmują uczucie smutku, zniechęcenia, zaburzenia snu, brak apetytu, nadmierne zmęczenie, problemy z koncentracją, uczucie niepokoju.
Zaburzenia nastroju – przyczyny
Do najważniejszych przyczyn zaburzeń afektywnych zalicza się czynniki genetyczne, psychologiczne. Czynniki wpływające na rozwój choroby to także zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników jak dopamina, serotonina, noradrenalina. Niedobór lub nadmiar neuroprzekaźników mogą prowadzić do zachorowania. Na stan zdrowia psychicznego ogromny wpływ mają także traumatyczne przeżycia, życie w stresie. Co ważne, wahania nastroju mogą towarzyszyć osobom cierpiącym na schorzenia przewlekłe jak cukrzyca, niewydolność serca, reumatoidalne zapalenie stawów.
Przebieg choroby może być różny – objawy mogą być mniej lub bardziej intensywne i zauważalne. Jeśli jednak podejrzewasz, że możesz zmagać się z chorobą afektywną, zasięgnij porady lekarza. Podczas telekonsultacji specjalista zbierze wywiad, zaproponuje badania. Może też wypisać L4 online i receptę (e-recepta).
Zaburzenia afektywne – diagnozowanie
Przed postawieniem diagnozy pacjent musi zostać przebadany. Lekarz powinien wykluczyć choroby ogólnoustrojowe, zwłaszcza poważne schorzenia, które mogą dawać podobne objawy: guzy mózgu, nadczynność tarczycy, a także inne zaburzenia psychiczne jak schizofrenię, zaburzenia osobowości, ADHD. Postawienie prawidłowej diagnozy może być trudne, niekiedy wymaga wywiadu nie tylko z pacjentem, ale i jego bliskimi (partnerem, rodzicem). W przypadku potwierdzenia wystąpienia zaburzeń afektywnych konieczne jest jak najszybsze podjęcie odpowiedniego leczenia.
Jak leczyć zaburzenia afektywne?
Bardzo często osoba chora nie rozumie, że zaburzenia afektywne można i należy leczyć, a także, że poprawa stanu zdrowia, samopoczucia jest możliwa. Długotrwały stan przygnębienia sprawia, że chory wycofuje się z życia, ma problem z podejmowaniem codziennych wyzwań. Różne może być nasilenie objawów – niekiedy pacjent zamyka się w sobie, nie chce rozmawiać nawet z bliskimi. Zwolnienie lekarskie online nie wystarczy. W takiej sytuacji niezwykle ważne jest wsparcie ze strony otoczenia – członkowie rodziny muszą wykazać się ogromną wyrozumiałością i cierpliwością.
W leczeniu choroby afektywnej stosuje się psychoterapię, psychoedukację. Lekarz psychiatra może również zdecydować o podaniu leków antydepresyjnych, które stopniowo poprawiają stan pacjenta. W przypadku depresji przepisuje się leki:
- Zoloft;
- Spamilan;
- Egzysta;
- Asentra.
Lekarz prowadzący może zalecić także inne formy terapii, np. fototerapię, terapię małżeńską lub rodzinną. Bardzo ważne jest uświadamianie członkom rodziny chorego, jak powinni postępować i jak mogą wspierać osobę z zaburzeniami. Niekiedy trzeba ją motywować do podjęcia jakiekolwiek zadania, innym razem poczekać, aż najgorsze ustąpi. Warto pamiętać, że pewne zaburzenia są efektem nadużywania substancji psychoaktywnych – ten aspekt również należy wziąć pod uwagę.
Zaburzenia afektywne często wiążą się z nadmiernym stresem, traumatycznym przeżyciem, ale mogą mieć podłoże genetyczne lub być wynikiem nieprawidłowego wydzielania neuroprzekaźników. To choroba, która może się przejawiać w różny sposób, jednak zawsze znacznie utrudnia normalne funkcjonowanie pacjenta. Wymaga on pomocy lekarskiej oraz dużego wsparcia najbliższych.