Kiedy pacjent odczuwa ciągłe zmęczenie i nadmierną senność lub ma problemy z zasypianiem, nie może tego lekceważyć. Być może to „tylko” oznaki intensywnego, niezbyt zdrowego trybu życia, a może poważniejsza choroba. Sprawdź, kiedy trzeba iść do lekarza zdiagnozować przyczynę problemów!
Uczucie zmęczenia może być związane z aktywnością fizyczną i pracą mięśni, zaangażowaniem umysłowym, utrzymywaniem podwyższonej koncentracji, silnymi emocjami. Kiedy dochodzą do tego brak wystarczającej ilości snu i odpoczynku, niewłaściwy sposób odżywiania czy ciągła ekspozycja na stresory, wówczas dokuczliwe symptomy praktycznie w ogóle nie ustępują. Kiedy organizm nie jest w stanie się zregenerować, ciągłe zmęczenie może zaburzać normalne funkcjonowanie i doprowadzić do zdrowotnych powikłań. Czasami choroby układowe są pierwotną przyczyną takiego stanu, który warto skonsultować z lekarzem.
Brak energii, ciągłe zmęczenie i osłabienie. Co to znaczy?
Słownikowa definicja zmęczenia to „stan zmniejszenia sprawności organizmu wskutek dużego wysiłku”. Z medycznego punktu widzenia ów wysiłek wcale nie musi być równoznaczny z intensywną pracą fizyczną, zakwasami i bólami mięśni. Przemęczenie może być spowodowane również czynnikami psychogennymi, sensorycznymi czy pracą umysłową. Takie rozróżnienie ma istotne znaczenie dla późniejszej diagnozy.
Lekarze mówią o ciągłym zmęczeniu, gdy pacjent traci zdolność i chęć do kontynuowania lub w ogóle rozpoczynania jakiejś czynności czy zadania. Takiemu stanowi często towarzyszą rozmaite problemy ze snem – od nieustannego poczucia senności po bezsenność. Coraz mocniej odczuwasz uciążliwe objawy zmęczenia, a jakość snu spada? Weź zwolnienie lekarskie online i dokładnie sprawdź stan swojego zdrowia!
Rodzaje i najczęstsze przyczyny zmęczenia – przepracowanie, stres, kofeina
Objawy zmęczenia często zależą od jego rodzaju i powodu. Uczucie przemęczenia może mieć podłoże:
- fizyczne – wysiłek mięśni ponad siły organizmu;
- sensoryczne – przeciążenia któregoś ze zmysłów (nadmierny i długotrwały hałas, wysilanie wzroku przed ekranem czy w niedostatecznie oświetlonym pomieszczeniu);
- umysłowe – pogarsza zdolności myślenia, analizowania, zapamiętywania, koncentracji;
- psychiczne – stres, emocje powodują rozdrażnienie, wahania nastrojów, zaburzenia lękowe.
Główne przyczyny ciągłego zmęczenia i poczucia wyczerpania to nadmiar obowiązków w domu i w pracy, zdenerwowanie różnymi sytuacjami, brak regeneracji, niedostateczna aktywność fizyczna, zmiany pogody oraz niezdrowe odżywianie. Kofeina w kawie, herbacie lub niektórych napojach, spożyta o niewłaściwej porze, może uniemożliwić zaśnięcie. Jeśli jest podstawowym sposobem na pobudzenie, po pewnym czasie organizm się do niej przyzwyczaja. To sprzyja zwiększaniu dawek, co często kończy się krótkim zastrzykiem energii i spotęgowaniem przemęczenia na dłuższą metę.
Zespół przewlekłego zmęczenia – objawy, czynniki ryzyka
To schorzenie nazywane również zespołem chronicznego zmęczenia lub skrótowo CFS. Od zwykłego braku energii różni się tym, że pomimo wypoczynku organizm nie może się zregenerować i osłabienie utrzymuje się minimum przez 6 miesięcy. To mocno utrudnia codzienne funkcjonowanie. Podstawowe symptomy tej jednostki chorobowej to:
- ciągłe zmęczenie nawet po niewielkim wysiłku fizycznym, umysłowym;
- bóle gardła, mięśni, stawów i głowy (odczuwane inaczej niż np. przy infekcji i przeziębieniu);
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych (najczęściej w obrębie pach i szyi);
- zaburzenia snu.
Co może być źródłem CFS?
Zespół przewlekłego zmęczenia można zdiagnozować dopiero po wykluczeniu innych chorób układowych, które objawiają się odczuwaniem nieustannego wyczerpania. Naukowcy i lekarze jeszcze nie znają dokładnej etiologii CFS. Prawdopodobnie brak sił wynika z:
- zaburzeń hormonalnych;
- komplikacji po infekcjach wirusowych;
- dysfunkcji układu odpornościowego;
- predyspozycji genetycznych.
Ciągłe zmęczenie i nadmierna senność w przebiegu chorób. Anemia
Niedokrwistość oznacza, że w organizmie spada liczba erytrocytów, które transportują tlen do wszystkich narządów, tkanek i komórek ludzkiego ciała. Jednym z pierwszych objawów anemii będzie nieustające poczucie zmęczenia. W bardziej zaawansowanym stadium mogą występować m.in. bladość skóry, uczucie zimna, wrażenie ciężkości kończyn, bóle zamostkowe, zaburzenia sercowo-naczyniowe (zwiększone tętno, spadek ciśnienia krwi), rozdrażnienie, a nawet utrata przytomności.
Przyczyną anemii – a w konsekwencji ciągłego zmęczenia – mogą być:
- niedobór żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego;
- utrata krwi, w tym intensywne krwawienia menstruacyjne;
- zaburzenia procesu syntezy czerwonych krwinek;
- choroby przewlekłe nerek, szpiku kostnego, wątroby.
Bezdech senny, cukrzyca i zakażenia powodują senność i zmęczenie
Bezdechy senne to zamknięcie górnych dróg oddechowych i zatrzymanie oddechu na ok. 10, czasami ponad 20 sekund w trakcie spania. W niektórych fazach snu pacjent zostanie wybudzony i wróci mu świadomość, ale często w ogóle nie wie, że miał takie epizody w nocy. Poza tym, że od razu przy wstawaniu towarzyszy mu ciągłe poranne zmęczenie. Bezdech senny należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem, ponieważ zwiększa ryzyko zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu.
Wrażenie ciągłego zmęczenia może wynikać z cukrzycy typu I lub II. Objaw wynika z nieprawidłowego poziomu glukozy we krwi i jego wahań. Oprócz tego występują m.in. senność, odwodnienie, wielomocz, zakażenia skóry czy częstsze infekcje układu moczowego i płciowego. Zakażenia niezwiązane z cukrzycą, które mogą powodować zmęczenie i senność, to np. infekcje wirusami HCV i EBV.
Chroniczne zmęczenie a niedoczynność tarczycy i inne schorzenia organu
Zaburzenia tarczycy i wydzielanych przez nią hormonów negatywnie wpływają na pracę układu krwionośnego, nerwowego i narządów ruchu. W efekcie pacjent odczuwa znaczne przemęczenie. Główną przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu organizm sam niszczy komórki odpowiedzialne za produkcję i kontrolę stężenia TSH, T3, T4 i innych ważnych substancji.
Wyczerpanie może być też jednym z objawów nadczynności tarczycy. Ciągłemu zmęczeniu towarzyszą wole tarczycowe, drażliwość i nerwowość, wytrzeszcz oczu, brak koncentracji, spadek masy ciała, a u kobiet również zaburzenia cyklu miesiączkowego. Odczuwasz wiele różnych dolegliwości i nie rozumiesz, skąd się biorą? Weź L4 online i umów się na wizytę u lekarza oraz odpowiednie badania!
Chorobom serca, wątroby, nerek, płuc towarzyszy uczucie ciągłego zmęczenia
Istnieje szereg utajonych schorzeń mięśnia sercowego. Ich przebieg w początkowych fazach jest praktycznie bezobjawowy – poza ciągłym zmęczeniem. Najlepszy przykład to zapalenie serca, które jest powikłaniem nieleczonej grypy. Wspomniane wcześniej wirusy HCV wywołują wirusowe zapalenie wątroby typu C. W fazie ostrej łatwo pomylić je z przeziębieniem, wiele objawów ustaje po przejściu do postaci przewlekłej – ponownie uczucie wyczerpania bywa jedyną oznaką problemów ze zdrowiem.
Chroniczne zmęczenie a zapalenie płuc
Kolejna kategoria na liście możliwych przyczyn to schorzenia płuc. Chroniczne zmęczenie może wskazywać na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. POChP przyczynia się do zwężenia oskrzeli, a w konsekwencji niedotlenienia i braku energii. Inne choroby i stany, które mogą bezpośrednio lub pośrednio doprowadzić do zaburzenia pracy narządów oddechowych, to również:
- zapalenie płuc;
- stany zapalne opłucnej;
- zapalenie oskrzeli;
- zmiany nowotworowe;
- złamania żeber;
- zwyrodnienia kręgosłupa.
Bezsenność i zmęczenie wynikają z niedoborów i nietolerancji pokarmowych
Brak niektórych składników odżywczych to najczęstsza przyczyna anemii. Do przemęczenia mogą przyczynić się również problemy żołądkowo-jelitowe. Brak możliwości metabolizmu określonych substancji może wywołać m.in. stan zapalny, reakcję alergiczną i odpowiedź immunologiczną. Przemęczenie należy do objawów niespecyficznych nietolerancji pokarmowych, w tym również celiakii.
Ciągłe zmęczenie może być konsekwencją zaburzeń pokarmowych i chorób, które wywołują szczególnie uciążliwe objawy. Bóle brzucha, nudności czy biegunki często skłaniają do rezygnacji z jedzenia i picia, a to może doprowadzić do zaburzeń elektrolitowych, odwodnienia i osłabienia organizmu. Dlatego konieczna jest wizyta w przychodni lub konsultacja z lekarzem w formie teleporady.
Co robić przy ciągłym zmęczeniu? Domowe sposoby, leczenie choroby podstawowej
Przy ciągłym zmęczeniu należy zadbać o ustabilizowanie rytmu dobowego i jakość snu, dietę, aktywność fizyczną oraz odpoczynek od codziennych obowiązków i zmartwień. Typowe zalecenia lekarskie obejmują:
- chodzenie spać i wstawanie o stałej porze;
- spożywanie owoców i warzyw, unikanie słodyczy i żywności wysoko przetworzonej;
- ruch na świeżym powietrzu;
- masaże relaksacyjne i rozluźniające;
- kąpiele z olejkami eterycznymi;
- większy dystans do różnych zdarzeń i rzeczy, na które nie ma się wpływu.
Jeśli przyczyną chronicznego zmęczenia jest choroba, konieczne jest wykonanie odpowiednich badań i poddanie się terapii. W zależności od schorzenia będzie to psychoterapia, fizjoterapia, leczenie objawowe, zachowawcze, operacyjne, farmakologiczne etc. Do wykupienia części leków niezbędna będzie e-recepta od lekarza. Niektóre przypadłości leczy się wielotorowo. Ciągłe zmęczenie jest uciążliwe i niepokojące, ale możliwe do wyleczenia – w większości przypadków efekty przychodzą naprawdę szybko.