Uciążliwy ból brzucha i biegunka to stosunkowo częste dolegliwości. Zazwyczaj nie są związane z niczym groźnym. Jednak mogą być też objawami poważniejszych chorób. Zobacz, że warto skonsultować się ze specjalistą i uzyskać diagnozę!
Podobne symptomy mogą być wywoływane przez różne przyczyny, a te same przypadłości zdrowotne czasami dają odmienne objawy u poszczególnych pacjentów. Do dokładnego rozpoznania choroby potrzeba znacznie więcej szczegółowych danych. Lekarz musi wiedzieć, kiedy pojawiły się bóle brzucha i biegunki, jak długo trwają, na co pacjent chorował w przeszłości, jakie leki bierze, jaki tryb życia prowadzi, co powoduje nasilanie dolegliwości… Potwierdzenie wstępnej diagnozy zwykle wymaga przeprowadzenia szeregu badań diagnostycznych. W grę wchodzi zbyt dużo realnych opcji, by wydawać ostateczne zalecenia.
Silny ból brzucha i biegunka to objawy nieswoiste wielu różnych dolegliwości
Odczuwanie bolesności stanowi sygnał wysyłany przez organizm, że „coś się dzieje”. Nie zawsze boli dokładnie tam, gdzie znajduje się pierwotna przyczyna objawów – ból może promieniować z (i do) innych części ciała, czasami dochodzi też do tzw. przeniesienia. To zjawiska związane z siecią neuronów oraz unerwieniem w tej samej części rdzenia kręgowego. Przykładowo przy problemach z kręgosłupem w odcinku lędźwiowym regularnie dokuczają nie tylko plecy, ale współwystępuje też ból brzucha.
Biegunka kojarzy się przede wszystkim z zaburzeniami funkcjonowania przewodu pokarmowego, jednak może być wywoływana również przez układ wydzielania wewnętrznego czy czynniki psychosomatyczne. Bez względu na przyczynę stwarza ryzyko odwodnienia, ale jej powstrzymywanie nie zawsze będzie najlepszym działaniem dla zdrowia. Poprzez rozwolnienie organizm może pozbywać się toksyn, drobnoustrojów czy pasożytów. Czasami najlepiej iść na zwolnienie lekarskie online i chodzić do toalety tak często, jak to konieczne – nie zapominając przy tym o nawadnianiu i uzupełnianiu elektrolitów.
Rodzaje i lokalizacja bólu brzucha, podział jamy brzusznej
Charakter bolesności oraz położenie ogniska bólowego to jedne z najważniejszych informacji, jakich powinien udzielić lekarzowi pacjent podczas wywiadu medycznego. Bóle brzucha mogą stałe (np. kłucie, pieczenie, ucisk, rwanie o praktycznie niezmiennym nasileniu) lub spastyczne – tzw. kolki to bóle skurczowe, związane z rozciąganiem i zacieśnianiem mięśniówki, ścian naczyniowych etc. Takie dolegliwości często mają charakter napadowy, bóle przeplatają się z okresami bezobjawowymi. Pod względem lokalizacji bolesności wyróżnia się 3 lub 2 części jamy brzusznej:
- nadbrzusze, śródbrzusze i nadbrzusze;
- piętro gruczołowe (śledziona, trzustka, wątroba, żołądek) i jelitowe (jelito cienkie i grube).
Ognisko bólowe może być skoncentrowane w jednym punkcie, a czasami ból brzucha „rozlewa się” po całej jamie brzusznej lub jeszcze dalej. Przy rozróżnianiu wariantów bolesności i rozwolnienia przynajmniej jedna rzecz jest zbieżna. W zależności od czasu trwania bóle brzucha i biegunki mogą być ostre lub przewlekłe – określenia są identyczne, ale widełki czasowe już różne. Lekarze i naukowcy posługują się kilkoma odmiennymi systemami, poniżej jeden z przykładów:
- dla bólu – ostry do 2 miesięcy, podostry 2–6 mies., przewlekły ponad pół roku;
- dla rozwolnienia – ostre do 14 dni, przetrwałe 14–29 dni, przewlekłe 30 i więcej dni.
Czym jest biegunka? Medyczne kryteria oceny
Biegunka to częstsze oddawanie stolca – minimum 3 razy dziennie o luźniejszej konsystencji. Oba atrybuty defekacji powinny zaistnieć równocześnie. Warto pamiętać, że normy częstotliwości wypróżniania są dość szerokie, to cecha osobnicza. Jeśli ktoś chodzi do toalety częściej niż zwykle, ale kał ma stałą, prawidłową konsystencję, lekarze nie ma mowy o biegunce. Podobnie jak w pojedynczych przypadkach płynnego, półpłynnego albo wodnistego stolca. Tzw. fałszywe rozwolnienie charakteryzują skurczowe bóle brzucha i „biegunka”, która ogranicza się do większej niż zwykle częstotliwości oddawania stolca.
Rozwolnienie prowadzi do utraty wody i minerałów, dlatego nigdy nie należy go lekceważyć. Biegunce o łagodnym lub ciężkim przebiegu często towarzyszą dodatkowe objawy, na które trzeba zwrócić baczniejszą uwagę. Poza bólem brzucha mogą to być między innymi:
- uczucie parcia na stolec;
- nudności i wymioty;
- wzdęcia;
- odwodnienie:
- suchość w ustach;
- zmniejszenie ilości wydalanego moczu;
- większe tętno;
- senność;
- rozdrażnienie;
- szczególnie niepokojące objawy ogólne:
- gorączka, stan podgorączkowy;
- dreszcze, nadmierna potliwość, zimne poty;
- przemęczenie;
- bóle i zawroty głowy;
- zaburzenia świadomości;
- szybka, niekontrolowana utrata wagi.
Typy rozwolnienia, klasyfikacja biegunek
Biorąc pod uwagę mechanizmy powstawania rozwolnienia, najczęściej wyróżnia się 3 podstawowe rodzaje biegunki:
- osmotyczną – związaną z zaburzeniami wchłaniania różnych substancji, przez co w jelitach pozostaje więcej wody;
- sekrecyjną – inaczej wydzielniczą. Następuje emisja wody, soli lub innych związków chemicznych do jelit;
- zapalną – spowodowaną nieprawidłowym działaniem lub uszkodzeniem nabłonka jelitowego.
Kolejny podział bierze pod uwagę czynniki, które spowodowały jedną z powyższych reakcji organizmu. Ból brzucha i biegunka mają zróżnicowane podłoże. Rozwolnienie może być wywołane:
- zakażeniem bakteryjnym;
- infekcją wirusową;
- zakażaniem grzybiczym;
- infekcją przewodu pokarmowego pasożytami jelitowymi;
- toksynami;
- zatruciem metalami ciężkimi, np. rtęcią;
- zaburzeniami mikroflory jelitowej (np. kontakt z nowymi drobnoustrojami i tzw. biegunka podróżnych);
- stanami zapalnymi, chorobami;
- alergią, nietolerancją pokarmową;
- zbyt częstym zażywaniem środków przeczyszczających;
- działaniem (podstawowym lub skutkami ubocznymi) leków, antybiotyków.
Najczęstsze przyczyny jednoczesnego bólu brzucha i biegunki
Bez fachowej diagnostyki nie da się ustalić, co dokładnie dzieje się w organizmie. Opisywane objawy mogą być związane z takimi przypadłościami, jak:
- grypa żołądkowa;
- jelitówka;
- lamblioza;
- celiakia;
- cukrzyca;
- mukowiscydoza;
- mastocytoza;
- zespół jelita drażliwego;
- zaburzenia ukrwienia jelit;
- nieswoiste choroby zapalne jelit:
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
- zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego;
- ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki;
- schorzenia wątroby;
- nowotwory, rak;
- stres, zaburzenia lękowe, depresja.
Niektóre choroby to dość powszechne dolegliwości, inne wymagają długiej, ciężkiej, specjalistycznej terapii. W przypadku bólu brzucha i biegunki najlepiej od razu udać się do lekarza rodzinnego lub zarezerwować e-wizytę w celu odbycia konsultacji przez internet. Nie masz czasu zadbać o swoje zdrowie przez nawał obowiązków? Złóż wniosek o L4 online! Po konsultacjach specjalista zaplanuje dalsze postępowanie, zleci badania i odpowiednie leczenie.
Łagodzenie objawów. Domowe sposoby, podstawowe leki na ból brzucha i biegunkę
Rozwolnienie i bolesności brzucha najczęściej leczy się objawowo, w sposób zachowawczy. Przy biegunce należy przyjmować więcej płynów oraz elektrolitów. Przy ciężkim przebiegu i stanie pacjenta nawadnianie odbywa się dożylnie. Rozwolnienie można złagodzić m.in. poprzez lekkostrawną dietę oraz unormowanie perystaltyki jelit. Poleca się spożywanie gorzkiej czekolady, naparów z ziół (rumianku, mięty, kolendry, nagietka, szałwii, kopru włoskiego), bananów, ugotowanej marchewki i ziemniaków, sucharów, kleiku ryżowego czy kisielu z siemienia lnianego.
Środki farmakologiczne polecane na bóle brzucha i biegunkę zawierają takie substancje jak:
- difenoksylat;
- diosmektyt;
- loperamid;
- nifuroksazyd;
- aktywny węgiel leczniczy;
- środki o działaniu przeciwbólowym:
- paracetamol;
- ibuprofen.
Nie wszystkie farmaceutyki są ogólnodostępne
W przypadku biegunki bakteryjnej przepisuje się antybiotyki. Jednocześnie należy zażywać środki osłonowe, najczęściej doustne probiotyki. Do wykupienia niektórych leków potrzebna jest recepta od lekarza. Zazwyczaj e-recepta, ale papierowe zlecenie również jest dopuszczalne.
Skuteczne leczenie bólu brzucha i biegunki zależy od ustalenia źródła dolegliwości
Z każdym pacjentem przeprowadza się wywiad medyczny. Podczas wizyty w gabinecie można przeprowadzić badania fizykalne. Prawdopodobieństwo poważnych chorób sprawia, że czasami trzeba więcej niż raz wykonać badania zaawansowane. Wśród zlecanych metod kontroli i analizy są między innymi:
- badania endoskopowe (gastroskopia, kolonoskopia);
- badania histopatologiczne wycinków pobieranych podczas endoskopii;
- badania obrazowe (RTG, USG, MRI, TK);
- badania laboratoryjne – morfologia krwi, posiew kału, analiza mikroskopowa etc.
Bóle brzucha i biegunka często występują razem, ale nigdy nie są jednoznaczne i proste do zdiagnozowania. Ograniczanie się do łagodzenia objawów zawsze wiąże się z ryzykiem przegapienia pierwszych symptomów schorzenia, które poważne zagraża zdrowiu, a nawet życiu. Lepiej porozmawiać z lekarzem i mieć całkowitą pewność, niż wykryć groźne choroby później, w bardziej zaawansowanym stadium.