Wymiotowanie żółcią ma wiele różnych przyczyn. Czasami to niegroźna dolegliwość, innym razem objaw poważnego schorzenia przewodu pokarmowego. Czy można je odróżnić samodzielnie? Przekonaj się, że warto udać się na konsultacje z lekarzem!
Wymiotowanie to gwałtowne wyrzucenie treści pokarmowej z żołądka przez przełyk i jamę ustną. To jeden z podstawowych mechanizmów obronnych organizmu przed zatruciem. Zawartość wymiocin zależy nie tylko od rodzaju spożywanych posiłków i czasu jedzenia, lecz także stanu układu pokarmowego i powiązanych narządów – w tym organów odpowiedzialnych za wydzielanie, transportowanie enzymów trawiennych. Przy wymiotowaniu żółcią wyrzucona treść żołądkowa ma żółtawe lub zielonkawe zabarwienie z powodu nadmiernej ilości wydzieliny. Niepokój powinny wzbudzić dodatkowe objawy, które świadczą o poważnym problemie zdrowotnym.
Czym są żółć i odruch wymiotny? Podstawowe definicje, pojęcia, oznaki
Żółć to naturalna płynna wydzielina produkowana w wątrobie, skąd trafia do pęcherzyka żółciowego. Stamtąd jest transportowana do jelit – konkretnie do dwunastnicy na początku jelita cienkiego – a o zwiększonym wyrzucie do układu trawienia i wchłaniania decyduje obecność pokarmu w żołądku. Podstawowym zadaniem żółci jest rozkład lipidów (tłuszczów) obecnych w jedzeniu do postaci wchłanialnej przez organizm – zapewnia optymalne pH enzymom jelitowym i trzustkowym. W jej skład wchodzą między innymi:
- bilirubina;
- cholesterol;
- fosfolipidy;
- kwasy żółciowe;
- po przejściu przez kanaliki wyprowadzające – dwuwęglany, elektrolity i woda.
Co prowadzi do wymiotów?
Odruch wymiotny to reakcja mimowolna, „automatyczna” odpowiedź układu nerwowego na określone sygnały z receptorów zlokalizowanych m.in. w mózgu, jamie nosowej, gardle, przełyku i jamie brzusznej. Do nudności i wymiotów (z żółcią lub bez niej) mogą doprowadzić toksyny i inne substancje z pokarmu, zapachy, bodźce wzrokowe czy zmieniony skład krwi. Pacjenci, którzy mają problem z wymiotowaniem żółcią, często zmagają się z innymi objawami.
Oznaki towarzyszące wymiotowaniu żółcią, które powinny budzić niepokój
Dodatkowe symptomy oprócz wymiotów są ważne dla prawidłowego rozpoznania przyczyny. Dolegliwości współistniejące to między innymi:
- biegunka;
- gorączka;
- mocne bóle brzucha;
- bóle i zawroty głowy;
- problemy z utrzymywaniem równowagi;
- zaburzenia świadomości
- wzdęcia;
- wstrzymanie gazów i stolca;
- obecność krwi, kału w zwracanej treści żołądkowej;
- gwałtowny spadek masy ciała.
Mechanizmy fizjologiczne warunkujące wymiotowanie żółcią
Podstawową, bezpośrednią przyczyną opisywanej dolegliwości jest cofanie się żółci z jelit do żołądka, co nadmiernie zwiększa jej ilość w treści pokarmowej. Sama jej obecność w tej części przewodu pokarmowego nie musi prowokować odruchu wymiotnego. Niewielkie stężenie tej substancji wątrobowej w żołądku nie jest czymś patologicznym. Cofanie żółci do żołądka może być zarówno wynikiem poważnego schorzenia, jak i efektem niektórych procesów fizjologicznych. Chcesz mieć całkowitą pewność? Weź zwolnienie lekarskie online i wykorzystaj je na dojście do zdrowia, ale też udaj się w tym czasie specjalistyczne konsultacje lekarskie!
Co jeszcze może prowadzić do wymiotowania żółcią?
Kolejna możliwość to niekontrolowane spływanie żółci z wątroby bezpośrednio do jelit – ponadnormatywne stężenie enzymu sprzyja rozmaitym zaburzeniom i cofnięciu wydzieliny w górę przewodu pokarmowego. Takim stanom sprzyja m.in. ciężkie zapalenie albo resekcja (usunięcie) pęcherzyka żółciowego. Następny mechanizm wymiotowania żółcią wynika z torsji przy niemal całkowicie opróżnionym żołądku. Brak resztek pokarmowych, przy jednoczesnym rozluźnieniu odźwiernika, zaburzeniach pasażu jelitowego i skurczach mięśni, może doprowadzić do „wymieszania zawartości” pomiędzy dwunastnicą a żołądkiem.
Komplikacje zdrowotne, możliwe skutki wymiotów żółcią
Żółć w wymiocinach pozostawia po sobie przykry, gorzki posmak i nieprzyjemny zapach w ustach. To jednak tylko tymczasowe uciążliwości, których można dość szybko i łatwo się pozbyć. Znacznie poważniejsze konsekwencje mają długotrwałe i intensywne wymioty. Częste torsje oraz kontakt z wydzieliną podrażnia przewód pokarmowy, co może przyczyniać się do powstawania poważnych chorób. Wśród możliwych powikłań wymiotowania żółcią są:
- owrzodzenia przełyku;
- przełyk Barretta (patologiczne zmiany i „transformacja” nabłonka śluzówki);
- choroba wrzodowa dwunastnicy i żołądka;
- refluks jelitowo-żołądkowy i żołądkowo-przełykowy;
- zmiany nowotworowe.
Niektóre powyższe schorzenia mogą być nie tylko komplikacjami, ale też przyczynami wymiotów żółcią – brak odpowiedniego leczenia tylko pogarsza stan pacjenta. Dlatego warto przynajmniej porozmawiać z lekarzem o swoich dolegliwościach, np. podczas umówionej e-wizyty. Skuteczne leczenie zależy w dużej mierze od szybkiego i prawidłowego rozpoznania.
Najczęstsze chorobowe przyczyny wymiotowania żółcią
Lista schorzeń, które objawiają się zielonymi czy żółtymi wymiotami, obejmuje wiele różnych przypadłości. Najliczniejszą grupę stanowią niedrożności przewodu pokarmowego, czyli:
- zrosty jelitowe;
- skręt i wgłobienie (nasunięcie się na siebie) jelit;
- czopy i niedrożność smółkowa;
- choroba Hirschsprunga.
Wymiotowanie żółcią może pojawić się również w przebiegu lub wyniku:
- refluksów;
- zatrucia pokarmowego;
- nieżytu żołądkowo-jelitowy (grypy żołądkowej, jelitowej);
- żółciowego zapalenia żołądka;
- nowotworów wątroby, jelit, żołądka;
- zaburzeń hormonalnych, głównie w przebiegu ciąży;
- nieprzestrzegania zaleceń pooperacyjnych;
- skutków ubocznych leków przyjmowanych na inne dolegliwości zdrowotne.
Wymiotowanie żółcią w ciąży wynika zwykle z pustego żołądka
Chęć zwymiotowania u ciężarnych najczęściej pojawia się rano, tuż po przebudzeniu – czyli jeszcze przed pierwszym posiłkiem w ciągu dnia. Poranne wymioty ze zwiększoną zawartością żółcią są zatem dość powszechne u kobiet, które spodziewają się dziecka. Najbardziej intensywny okres wymiotów to pierwszy trymestr, ale nieprzyjemne dolegliwości mogą występować również w kolejnych miesiącach brzemienności.
Regularne wymiotowanie żółcią o różnych porach u kobiety w ciąży może wskazywać na refluks jelitowo-żółciowy i przyczynę związaną z cofnięciem wydzieliny z dwunastnicy. Trzeba zwracać uwagę na wszystkie okoliczności i szczegóły występowania i nasilania objawu. A najlepiej korzystać z możliwości wzięcia L4 online i porozmawiać z lekarzem o symptomach. Specjalista wyda odpowiednie zalecenia.
Epizodyczne wymioty żółcią po alkoholu nie powinny niepokoić
Picie sprzyja luzowaniu odźwiernika, który rozdziela żołądek od dwunastnicy, a także wpustu między żołądkiem a przełykiem. W ten sposób wydzielina wątroby łatwiej przedostaje się w górę układu pokarmowego. Kwestia torsji zależy już od działania ośrodka wymiotnego. A to tylko jeden z czynników, który sprzyja wymiotowaniu żółcią po alkoholu.
Kolejna kwestia to wymioty sprowokowane zatruciem – żółte wymioty po alkoholu mogą wynikać również z pustego żołądka. To jeden z typowych objawów kaca. Brak pokarmu oraz problemy wątroby z metabolitami alkoholowymi (konieczność usunięcia toksycznego aldehydu octowego) skutkują żółto-zielonym zabarwieniem wymiocin.
Zielone, żółte wymioty – diagnostyka, leczenie wymiotowania żółcią
Odpowiednia metoda terapii wymaga znalezienia pierwotnej przyczyny, zatem nie obejdzie się bez szeregu badań. Najpierw wywiad medyczny, badania fizykalne i palpacyjne, a później być może:
- badania obrazowe – TK, MRI, USG, RTG jamy brzusznej;
- badania endoskopowe – kolonoskopia, gastroskopia;
- badanie radioizotopowe pod kątem refluksu;
- badania laboratoryjne (morfologia krwi, wskaźniki stanu zapalnego).
Niektórzy pacjenci wymiotujący żółcią muszą poddać się pilnej operacji, innym wystarczy przejście na dietę lekkostrawną. Chorzy niejednokrotnie powinni przyjmować specjalistyczne leki – i to przez naprawdę długi czas. Co robić, kiedy opakowanie farmaceutyku jest już na wyczerpaniu, a do końca kuracji jeszcze daleko? Najlepiej poprosić o wypisanie kolejnej recepty (może to być recepta online) w dogodnej chwili. Nie trzeba brać dnia wolnego tylko po to, by pójść do przychodni po zlecenie dla farmaceuty od lekarza.