Chroniczne zmęczenie może być oznaką wyczerpania organizmu, symptomem różnych schorzeń i zaburzeń lub jednostką chorobową samą w sobie. Jak lekarze rozróżniają te stany u pacjentów? Sprawdź, co może oznaczać długotrwałe przemęczenie!
Mianem zmęczenia określa się obniżenie sprawności organizmu na skutek wysiłku, przez które nie można lub trudno kontynuować stare albo podejmować nowe działania. Może mieć podłoże fizyczne i psychiczne. Dolegliwości zmęczeniowe pojawiają się też w wyniku pracy umysłowej i zbyt intensywnych bodźców zmysłowych. Nie można również wykluczyć wielu chorób układowych. Aby zdiagnozować chroniczne zmęczenie, lekarze muszą przeprowadzić szczegółowy wywiad medyczny i zlecić badania adekwatne to stanu pacjenta oraz zgłaszanych symptomów. U niektórych rozpoznaje się zespół przewlekłego zmęczenia, czyli CFS.
Główne przyczyny chronicznego zmęczenia – objawy towarzyszące
Zmęczenie towarzyszy przepracowaniu, wysiłkowi fizycznemu, konieczności zachowania koncentracji czy analizowania różnych spraw i problemów przez dłuższy czas, wzmożonemu napięciu organizmu przez stres i nerwicę. To jednak całkowicie normalne sytuacje, które dotyczą osób w każdym wieku. O chronicznym zmęczeniu można mówić, gdy pomimo odpoczynku, relaksu i dobrze przespanej nocy nadal brakuje energii. W efekcie mogą pojawiać się rozdrażnienie, zaburzenia snu i wiele innych oznak pogorszenia stanu zdrowia.
Co robić, gdy pojawią się objawy chronicznego zmęczenia?
Objawy przemęczenia zależą od tego, jakiego rodzaju wysiłek wyczerpał siły organizmu. Obciążenia fizyczne powodują ból mięśni na skutek mikrourazów i zakwasów. Czasem pojawiają się też mimowolne skurcze i drżenie kończyn. Chroniczne zmęczenie umysłowe sprzyja zaburzeniom koncentracji i pamięci oraz obniżeniu zdolności uczenia się i przyswajania nowych informacji. Odczuwasz różne symptomy współistniejące z nieustannym zmęczeniem? Weź L4 online i udaj się do lekarza! To może być jeden z objawów potencjalnie groźnej choroby.
Choroby powodujące chroniczne zmęczenie – anemia, infekcje, cukrzyca
Niedokrwistość, czyli obniżenie stężenia czerwonych krwinek, sprzyja niedotlenieniu. Pacjenci z anemią mają niski poziom erytrocytów, przez co krew nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości tlenu do wszystkich komórek ciała. Dolegliwości związane z chronicznym zmęczeniem wynikają z postępujących zaburzeń w pracy kolejnych narządów i układów. Anemia zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu i wielu innych problemów zdrowotnych. Do najbardziej niepokojących oznak niedokrwistości należą:
- bóle i zawroty głowy;
- szumy uszne;
- mdłości, brak apetytu;
- zwiększona podatność na infekcje.
Zakażenie wirusem EBV wymienia się jako jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłego braku energii, trudnego do wyjaśnienia. Grypa może doprowadzić do utajonego zapalenia serca – przez długi czas przemęczenie jest jedynym objawem tych powikłań. Osoby cierpiące na cukrzycę mają zaburzone wydzielanie i działanie insuliny. To przekłada się na niewłaściwy poziom glukozy we krwi, który jest bezpośrednią przyczyną zmęczenia. Chroniczne dolegliwości należy zgłaszać lekarzom, by jak najszybciej rozpocząć odpowiednie leczenie.
Wirusowe zapalenie wątroby, niedoczynność tarczycy z chronicznym zmęczeniem
Infekcje wirusami HCV w początkowej fazie najczęściej przebiegają bezobjawowo. Szacuje się, że w ok. 35% przypadków można łatwo pomylić symptomy z przeziębieniem. Większość objawów ustępuje w przewlekłej postaci choroby, ale z czasem pojawiają się kolejne komplikacje i dolegliwości. Wirusowe zapalenie wątroby typu C zazwyczaj objawia się poprzez chroniczne zmęczenie i osłabienie, zaburzenia czucia, świąd skóry i bolesność mięśni. Na liście możliwych symptomów są również:
- gorączka, stan podgorączkowy;
- nudności i wymioty;
- obniżenie apetytu;
- żółtaczka.
Nadczynność i niedoczynność tarczycy oznaczają poważne zaburzenia hormonów wydzielanych przez ten gruczoł. To wpływa na pracę wielu układów i tkanek – naczyń krwionośnych, serca, mięśni kończyn, kości, neuronów etc. Częstą przyczyną problemów z tarczycą jest choroba Hashimoto. Przewlekłe zmęczenie, zwiększona senność i duża zmienność nastroju to wskazania, by zrobić badania krwi pod kątem poziomu TSH, T3 oraz T4.
ZCZ, ZPZ i CFS, czyli zespół chronicznego zmęczenia – przyczyny
Skrót pochodzi od Chronic Fatique Syndrome oraz Chrome Fatique Syndrome. W polskim nazewnictwie określa się ten problem jako zespół przewlekłego zmęczenia (ZPZ). Naukowcy i lekarze wciąż próbują ustalić, co dokładnie powoduje CFS – nie ma ostatecznego potwierdzenia, ale są solidne podstawy do wysnuwania pewnych przypuszczeń.
Najbardziej prawdopodobne przyczyny zespołu chronicznego zmęczenia (ZCZ) to:
- zaburzenia odpornościowe – powikłania po infekcjach wirusowych i mononukleozie, choroby autoimmunologiczne;
- dysfunkcje ze strony przysadki mózgowej i nadnerczy
- nieprawidłowy poziom stężenia hormonów;
- brak składników odżywczych i mineralnych;
- życie w stresie i pośpiechu;
- indywidualne predyspozycje genetyczne;
- płeć i wiek – CFS najczęściej diagnozuje się u kobiet w przedziale 30-50 lat.
Objawy chronicznego zmęczenia w przebiegu CFS
Długotrwałe wyczerpanie, brak energii oraz problemy ze snem to główne dolegliwości, jakie występują u pacjentów z zespołem przewlekłego zmęczenia. Próby „naładowania baterii” w jakikolwiek sposób nie przynoszą poprawy, pomimo różnych form odpoczynku poziom sił i chęci do działania wciąż pozostaje na bardzo niskim poziomie.
Na CFS wskazuje jednoczesne występowanie czterech spośród następujących symptomów:
- nietypowe, permanentne bóle głowy;
- bolesność mięśni i stawów bez obrzęków czy zaczerwienienia;
- bóle gardła;
- ciągłe zmęczenie, nawet po minimalnym wysiłku;
- nadmierna senność lub bezsenność;
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych;
- problemy z koncentracją;
- zaburzenia pamięci.
Rozpoznanie ZCZ
Odpowiednie objawy to nie wszystkie kryteria diagnostyczne. Potrzebna jest diagnoza drogą eliminacji. Aby lekarz zdiagnozował zespół chronicznego zmęczenia, musi najpierw wykluczyć inne przyczyny przemęczenia, a pacjent potwierdzić, że objawy CFS nie ustępują od co najmniej pół roku. Dlatego w przypadku poważniejszej niedyspozycji warto brać zwolnienie lekarskie online i wykonywać różne dodatkowe badania. Lista schorzeń, które mogą wywołać uczucie zmęczenia, jest naprawdę długa.
Porady dla pacjentów z zespołem przewlekłego zmęczenia
Obecność objawów klinicznych CFS i brak nieprawidłowości w podstawowych badaniach oraz poszerzonych testach to przesłanki, by rozpocząć terapię wielowymiarową. Osoba, u której rozpozna się zespół chronicznego zmęczenia, zwykle pozostaje pod opieką lekarza pierwszego kontaktu, fizjoterapeuty i psychoterapeuty. Podczas leczenia CFS najczęściej łączy się rehabilitację i fizykoterapię dolegliwości somatycznych z terapią poznawczo-behawioralną. Czasami fizjo- i psychoterapię wspomaga się środkami farmakologicznymi oraz pobudzaniem układu odpornościowego do pracy.
Jak tryb życia wpływa na walkę z problemem?
Powrót do pełni sił zależy także od trybu życia chorego. W zespole przewlekłego zmęczenia zaleca się przejście na zrównoważoną dietę, regularne pory posiłków i snu (zasypiania, wstawania), zadbanie o aktywność fizyczną i pewne zmiany sposobu myślenia. Specjaliści podkreślają, że nie należy zbyt mocno przejmować się kwestiami, na które i tak nic nie można poradzić. Trzeba też dać sobie możliwość efektywnego odpoczynku.
Inne choroby, które mogą objawiać się chronicznym zmęczeniem
Uciążliwe osłabienie i długotrwałe przemęczenie są możliwymi objawami następujących przypadłości:
- niewydolność nerek;
- przewlekła obturacyjna choroba płuc;
- zapalenie płuc, opłucnej, oskrzeli;
- niedociśnienie krwi (hipotonia)
- celiakia i inne nietolerancje pokarmowe;
- bezdech senny;
- nowotwory;
- depresja;
- zespół wypalenia zawodowego.
Jak leczyć chroniczne zmęczenie? Najpierw diagnostyka!
Problemy z wyczerpaniem, dolegliwościami bólowymi i mniej charakterystycznymi objawami poszczególnych przypadłości można leczyć na wiele sposobów. Najważniejsze to prawidłowo rozpoznać przyczyny stojące za chronicznym zmęczeniem, a następnie starannie realizować zalecenia lekarskie – zawsze dopasowywane indywidualnie do konkretnego przypadku. Zwykle w pierwszej kolejności zleca się badania krwi.
Ogólne porady, które mogą wspomagać zasadniczą terapię i regenerację organizmu, to najczęściej:
- odpowiednia ilość snu, ok. 6-8 godzin na dobę w zależności od potrzeb;
- codzienny trening, najlepiej ruch na świeżym powietrzu;
- ograniczenie kofeiny, zwłaszcza tuż przed snem;
- prawidłowe odżywianie i utrzymywanie zdrowej wagi;
- niezabieranie pracy do domu.
Diagnostyka przewlekłego zmęczenia i osłabienia a terapia
Niektórym pacjentom, którzy zmagają się z chronicznym zmęczeniem, zaleca się zażywanie leków i określonych suplementów – nie należy tego robić na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem. Dotyczy to również preparatów ogólnodostępnych, na które recepta online nie jest wymagana. Ich nadużywanie może wywołać dodatkowe objawy i komplikacje, a wtedy nie obejdzie się bez dalszych badań.