Gorączka trzydniowa to efekt zakażenia wirusowego. To choroba wieku dziecięcego, dotyka głównie maluchów w wieku od 6 do 24 miesięcy. Chorobę wywołują wirusy HHV-6 oraz HHV-7. Poznaj objawy trzydniówki i zobacz, jak powinno wyglądać postępowanie z osobą chorą!
Gorączka trzydniowa, trzydniówka, rumień nagły i szósta choroba to różne określenia tej samej przypadłości. Źródłem zakażenia są szczególne odmiany wirusów opryszczki. Do infekcji może dojść w każdym wieku, jednak objawy kliniczne najczęściej występują u niemowląt i małych dzieci. Najpierw dochodzi do znaczne podwyższenia temperatury ciała (może przekroczyć 40°C), a po ustąpieniu stanu gorączkowego pojawia się wysypka. Tej choroby zakaźnej nie da się wyleczyć, można złagodzić objawy i zapobiec komplikacjom.
Przyczyny gorączki trzydniowej. Za trzydniówkę odpowiadają wirusy opryszczki HHV-6 i HHV-7
Źródłem infekcji w zdecydowanej większości przypadków jest inna osoba. Zarażać mogą również te dzieci, które przechodzą zakażenie bezobjawowo. Na oddziałach dziecięcych, w żłobkach czy przedszkolach zdarzają się prawdziwe epidemie trzydniówki. Wirusy HHV6 i HHV7 wyróżnia niezwykle wysoka zakaźność. Dodatkowo odmiany A i B herpeswirusa HHV-6 są w stanie wbudować swój genom do DNA nosiciela. Specjaliści szacują, że ok. 1% przypadków gorączki trzydniowej ma wrodzony charakter. Wtedy patogen znajduje się w ciele dziecka już od najwcześniejszych etapów rozwoju. Choroba może pojawić się dopiero parę miesięcy po narodzinach z uwagi na odporność odmatczyną.
Okres wylęgania choroby zakaźnej wynosi 7–17 dni. Infekcje wirusowe z drobnoustrojami wywołującymi rumień nagły są bardzo powszechne, jednak objawy występują niemal wyłącznie w określonej grupie wiekowej. Najwięcej przypadków (ok. 90%) dotyczy dzieci między 6. a 24. miesiącem życia. Niezwykle rzadko zdarzają się objawowe zachorowania na gorączkę trzydniową wśród niemowlaków do 2. miesiąca oraz dzieci powyżej 3–4 lat. Są przypadki, w których pojawia się wysoka temperatura, a mimo tego dochodzi tylko do nieznacznego pogorszenia samopoczucia. Stan ogólny małego pacjenta bywa całkiem dobry, choć wskazania termometru sugerowałyby poważne zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka.
Gorączka trzydniowa – objawy u niemowląt i nieco starszych dzieci. Kiedy pojawia się wysypka?
Początkowe, typowe objawy choroby mogą przypominać oznaki mononukleozy lub infekcję bakteryjną, np. zapalenie ucha, płuc czy opon mózgowo-rdzeniowych. Pierwszą oznaką gorączki trzydniowej jest wysoka gorączka, która utrzymuje się najczęściej przez 3 dni, czasami dobę dłużej – wysypka pojawia się bezpośrednio po gwałtownym ustąpieniu stanu gorączkowego. Zmiany skórne mają formę bladych, różowych i czerwonych krostek oraz rumienia. Pokazują się przede wszystkim w obrębie tułowia, ud i pośladków, w dalszej kolejności na szyi oraz rękach. Rzadko dochodzi do pojawienia się wysypki na twarzy.
Stan gorączkowy w gorączce trzydniowej ustępuje w ciągu 3–4 dni. Należy regularnie sprawdzać temperaturę ciała dziecka – dlatego wielu rodziców bierze zwolnienie lekarskie online w celu zapewnienia maluchom odpowiedniej opieki. Z kolei zmiany skórne przestają być widoczne po uciśnięciu. Charakterystyczna wysypka znika całkowicie zazwyczaj po upływie 2 dni. Podczas trzydniówki u dzieci mogą występować również:
- powiększenie węzłów chłonnych;
- zaczerwienienie gardła;
- tzw. grudki Nagayamy na miękkim podniebieniu;
- biegunka;
- osłabienie apetytu;
- drgawki gorączkowe.
Powikłania po gorączce trzydniowej. Rumień nagły a zagrożenia dla zdrowia
W wielu przypadkach trzydniówka jest chorobą, którą można zająć się w domu. Gwałtowny wzrost temperatury ciała do 38–38,5°C nie oznacza jeszcze, że potrzebna jest specjalistyczna pomoc medyczna. Najczęściej choroba ustępuje samoistnie, a ryzyko wystąpienia powikłań jest minimalne. Co nie znaczy, że gorączkę trzydniową można pozostawić samą sobie, bez najmniejszej uwagi. O konieczności konsultacji lekarskiej świadczą następujące oznaki cięższego przebiegu:
- wysoka gorączka, temperatura ciała powyżej 39°C (lub ponad 38°C w przypadku dzieci przed 6. miesiącem życia);
- stan gorączkowy spowodowany zakażeniem utrzymuje się powyżej 3 dni;
- leki przeciwgorączkowe i działania wspomagające nie zbijają temperatury ciała;
- zmiany skórne nie znikają po upływie 5 dni;
- dziecko ma drgawki gorączkowe;
- stan zdrowia małego pacjenta budzi obawy, np. z uwagi na głośne krzyki, intensywny płacz etc.
Komplikacje po chorobie wirusowej wynikają przede wszystkim z nadmiernej ciepłoty ciała i ryzyka odwodnienia. Podczas trzydniowej gorączki mogą pojawić się drżenie kończyn, niektóre maluchy mają zaburzenia świadomości i tracą przytomność. W wyniku zbyt wysokiej temperatury może dojść również do zapalenia i nieodwracalnych zmian w mózgu. Tak poważne konsekwencje zdrowotne trzydniówki przytrafiają się niezwykle rzadko, jednak nie należy lekceważyć symptomów nagłego rumienia. Najlepiej zabrać chore dziecko do lekarza, który potwierdzi przypuszczenia lub rozpozna inną chorobą. W diagnozowaniu gorączki trzydniowej wykorzystuje się przede wszystkim:
- wywiad medyczny, informacje o objawach klinicznych zakażenia;
- badania laboratoryjne (m.in. CRP, OB, morfologia krwi obwodowej) w trzecim dniu stanu gorączkowego;
- rzadziej oznaczanie specyficznych przeciwciał.
Gorączka trzydniowa – leczenie ma charakter objawowy, nie istnieje szczepionka na trzydniówkę
W praktyce niezwykle trudno uniknąć zakażenia i opisywanej przypadłości. Nawet ścisłe przestrzeganie zasad higieny poprzez częste, dokładne mycie rąk oraz trzymanie się z dala od innych osób nie dają 100-procentowej gwarancji uniknięcia infekcji. Wirusy bardzo łatwo przenoszą się drogą kropelkową i nie potrzeba bezpośredniego kontaktu, by zachorować na gorączkę trzydniową. Sposób leczenia dopasowuje się do symptomów trzydniówki oraz ich nasilenia.
Pacjenci z drgawkami w przebiegu rumienia nagłego powinni mieć podawane leki przeciwdrgawkowe. W razie potrzeby do terapii włącza się preparaty przeciwbólowe i przeciwzapalne. Podstawą postępowania przy gorączce trzydniowej jest zbijanie temperatury. Trzydniówka to choroba, w której leki przeciwgorączkowe często wymagają dodatkowego wspomagania. Jeżeli paracetamol i ibuprofen nie redukują ciepłoty ciała, lekarz może wystawić zlecenie na silniejszy, kombinowany lek. Zanim zostanie wystawiona recepta online, trzeba sprawdzić ewentualne przeciwwskazania i ustalić dawkowanie. Razem z farmaceutykami można stosować:
- chłodne okłady na czoło, pierś, rączki i nóżki;
- kąpiele w temperaturze 1–2°C niższej od wskazań termometru;
- ostrożne obniżanie temperatury pomieszczenia;
- picie chłodnych napojów lub naparów z czarnym bzem, lipą, maliną.
Choroba wieku dziecięcego u dorosłych. Zachorowania na gorączkę trzydniową w po przejściu zakażenia
Przebycie trzydniówki zapewnia długotrwałą odporność na zakażenie tym samym typem wirusa. Jeżeli pierwsza gorączka trzydniowa była wywołana wirusami HHV-7, wciąż istnieje ryzyko ponownego zachorowania po infekcji wirusem HHV-6. Przypadki rumienia nagłego wśród dorosłych dotyczą przede wszystkim osób o poważnym upośledzeniu odporności. Jeśli u dorosłego występują objawy choroby, trzeba wykonać również badania pod kątem mononukleozy. W razie potrzeby pacjenci mogą przedłużyć L4 online bez konieczności osobistej wizyty w przychodni.