Uciążliwe zmęczenie pojawia się w wielu różnych sytuacjach. Dotyka praktycznie każdego, niezależnie od płci, wieku czy wykonywanych obowiązków. Osłabienie może być też jedną z oznak choroby lub innego problemu zdrowotnego. Sprawdź, co radzą lekarze przemęczonym pacjentom!
Stany zmęczeniowe mają zróżnicowane podłoże. Najczęściej wynikają z wysiłku fizycznego i braku odpoczynku, ale pojawiają się też na skutek napięcia psychicznego czy przebodźcowania zmysłów. Jest też wiele schorzeń i stanów, którym towarzyszy wyczerpanie. Zmęczenie definiuje się jako osłabienie organizmu, które utrudnia lub uniemożliwia kontynuowanie bądź wykonywanie nowych czynności – najczęściej ma charakter tymczasowy, ale czasami nabiera przewlekłego charakteru. W niektórych przypadkach żadna forma relaksu nie podnosi poziomu energii i chęci do działania. To powinno skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza.
Czym jest zmęczenie? Rodzaje objawów osłabienia organizmu
Zmęczenie to reakcja psychofizjologiczna – chwilowe obniżenie zdolności do pracy fizycznej i umysłowej, które zostaje wywołane brakiem rezerw energetycznych. Odczuwaniu zmęczenia często towarzyszą dodatkowe symptomy, takie jak:
- zakwasy, ból mięśni;
- spadek koncentracji, zdolności analitycznych, przyswajania informacji;
- zaburzenia snu – nadmierna senność, bezsenność;
- pogorszenie samopoczucia, wahania nastroju, niepokój.
W ujęciu czysto fizjologicznym wyróżnia się 2 rodzaje zmęczenia – ośrodkowe (ogólne) i obwodowe (związane wyłącznie z mięśniami). Jeśli objawy ustępują po odpowiedniej ilości i formie wypoczynku, dolegliwości zmęczeniowe mają charakter krótkotrwały. Ciągłe osłabienie, wyczerpanie pomimo snu i odpoczynku oznacza, że mamy do czynienia ze zmęczeniem przewlekłym. W takich przypadkach motywowane przemęczeniem zwolnienie lekarskie online może nie wystarczyć pacjentowi do odzyskania pełnej dyspozycji. Należałoby wykonać badania pod kątem stanów i chorób, które objawiają się przemęczeniem.
Najczęstsze przyczyny naturalnego zmęczenia i senności
Główne źródła krótkotrwałego spadku energii można podzielić na 4 kategorie, w zależności od sposobu oddziaływania na organizm:
- zmęczenie fizyczne – przepracowanie, nadmierny wysiłek lub brak aktywności fizycznej i niedotlenienie, niewłaściwa ilość snu, brak apetytu, niezdrowy tryb życia (zła dieta, niedobory witamin i składników mineralnych);
- zmęczenie psychiczne – stres, silne emocje, obawy, skutki różnych wydarzeń na kondycję psychiczną;
- zmęczenie sensoryczne – nadwrażliwość lub długa ekspozycja na silne bodźce zmysłowe, np. hałas, mrugające światło;
- zmęczenie umysłowe – długie utrzymywane wzmożonej koncentracji, wysiłek myślowy.
Powód wyczerpania ma ogromny wpływ na towarzyszące mu objawy dodatkowe. Pacjenci powinni pamiętać, by podczas wywiadu medycznego przeprowadzanego przez lekarza dokładnie opisywać wszystkie oznaki zmęczenia, objawy towarzyszące oraz okoliczności ich występowania i nasilania.
Zmęczenie w ciąży
Stan błogosławiony to nie tylko radość w oczekiwaniu na narodziny dziecka, ale też masa przygotowań i sporo dolegliwości zdrowotnych, związanych zarówno z samym przebiegiem ciąży, jak i wszystkimi sprawami wokół. W pierwszym trymestrze przyczyną uczucia zmęczenia u kobiety są zmiany hormonalne. Przede wszystkim znacznie wyższe stężenie progesteronu. Do wyczerpywania energii przyczyniają się również częste pobudki, do których mogą się przyczyniać:
- nudności i wymioty;
- większa częstotliwość oddawania moczu;
- gorsza jakość snu.
W trzecim trymestrze dają o sobie znać coraz większa waga i rozmiar brzucha. Problemy ze snem pojawiają się m.in. na skutek przeciążenia kręgosłupa i bólu pleców, trudności ze znalezieniem wygodnej pozycji, a także zgagą i innymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Pacjentki nie powinny zwlekać zbyt długo z tym, by wziąć L4 online i zebrać siły przed porodem.
Choroby, które mogą objawiać się przewlekłym zmęczeniem
Praktycznie każda przypadłość zdrowotna odczuwalnie osłabia organizm. Jeśli pacjent zgłasza przemęczenie o niezrozumiałym podłożu, wstępne rozpoznanie będzie prowadzone w kierunku kilkunastu, kilkudziesięciu schorzeń (w zależności od pozostałych symptomów i informacji).
Przyczyną zmęczenia mogą być:
- anemia – niedokrwistość, niski poziom hemoglobiny we krwi;
- bezdech senny;
- borelioza;
- choroba Parkinsona;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- cukrzyca;
- depresja, zaburzenia lękowe;
- infekcje i powikłania (przeziębienie, grypa, COVID-19);
- mononukleoza zakaźna;
- nietolerancje i zatrucia pokarmowe;
- niewydolność nerek;
- schorzenia płuc (infekcje, stany zapalne, zmiany nowotworowe);
- stwardnienie rozsiane;
- tężyczka;
- zakażenia układu moczowego;
- utajona choroba serca, np. pogrypowe zapalenie mięśnia sercowego;
- wirusy EBV, HIV;
- wirusowe zapalenie wątroby typu C;
- zaburzenia tarczycy – choroba Hashimoto, niedoczynność i nadczynność organu;
- działanie niepożądane przyjmowanych leków.
Zespół chronicznego zmęczenia – przyczyny, objawy, diagnostyka
CFS (Chronic Fatigue Syndrome) to choroba o nie do końca wyjaśnionej etiologii. Prawdopodobnie odpowiada za nią kombinacja czynników genetycznych, środowiskowych, immunologicznych i hormonalnych. Można podejrzewać zespół przewlekłego zmęczenia, gdy przez minimum 6 miesięcy utrzymują się przynajmniej 4 poniższe dolegliwości:
- nieustające przemęczenie, rozdrażnienie po wysiłku fizycznym;
- nietypowy, trudny do zlokalizowania ból głowy;
- bóle mięśni;
- chrypka, ból gardła;
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych na szyi lub pod pachami;
- bóle stawów (bez obrzęku);
- bezsenność lub zwiększona senność;
- zaburzenia pamięci i koncentracji.
Lekarze diagnozują CFS dopiero po wykluczeniu innych chorób przewlekłych i schorzeń układowych, które nasilają zmęczenie. Najliczniejszą grupę osób ze stwierdzonym zespołem chronicznego zmęczenia stanowią kobiety w wieku 30-50 lat.
Jak sobie radzić z brakiem energii? Sposoby na zmęczenie
Z krótkotrwałym brakiem energii można sobie poradzić prostymi domowymi sposobami. Warto pamiętać o ogólnych zasadach zdrowego trybu życia. Skuteczne metody zapobiegania zmęczeniu to:
- uprawianie sportu, ruch na świeżym powietrzu;
- regularność zasypiania i wstawania;
- dbanie o jakość snu (wygoda, powietrze w pomieszczeniu, ciepła kąpiel i unikanie kofeiny przed położeniem się spać);
- zbilansowana dieta, która zapewni wszystkie niezbędne substancje odżywcze;
- zredukowanie obciążenia obowiązkami, poświęcanie więcej czasu na relaks;
- odpowiednie nastawienie psychiczne.
Jeśli powodem przewlekłego zmęczenia jest choroba, wówczas należy stosować się do zaleceń lekarskich. Wdrażane działania to m.in. rehabilitacja i fizjoterapia, psychoterapia, zabiegi chirurgiczne, naświetlanie, chemia czy farmakoterapia. Czasami leczenie może być powodem jeszcze mocniejszego uczucia wyczerpania, ale w dłuższej perspektywie będzie pomocne i korzystne. Każdy produkt farmakologiczny należy zażywać i dawkować zgodnie ze wskazaniami lekarza prowadzącego. Niektóre preparaty są dostępne tylko na zlecenie – recepta online zawiera również informacje dla konkretnego pacjenta, które można sprawdzić w IKP.