Wymioty to odruch fizjologiczny, którego praktycznie nie da się kontrolować. W ten sposób organizm broni się przed zatruciem. Torsje mogą świadczyć również o poważniejszych dolegliwościach zdrowotnych. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej o tym objawie!
Medyczna definicja wymiotów to gwałtowny wyrzut treści pokarmowej z żołądka przez usta. Zwykle poprzedza je wyraźna chęć zwymiotowania, ale czasami sekwencja reakcji następuje bez wyraźnego „ostrzeżenia”. Torsje czasami można pomylić z innymi symptomami, takimi jak ślinotok, refluks (cofanie połkniętego pokarmu do przełyku i dalej przez nieprawidłową pracę zwieracza żołądka) oraz regurgitacją (bierne przemieszczenie treści żołądkowej w górę układu pokarmowego, bez odruchu wymiotnego – np. ulewanie u niemowlaków). Niezależnie od charakterystyki symptomu warto skonsultować go z lekarzem.
Nudności i wymioty – czyli mdłości i torsje – często występują razem
Kiedy stan fizjologiczny organizmu zostaje zaburzony, pojawiają się rozmaite dolegliwości i oznaki zmienionego stanu. Objawy nie muszą oznaczać choroby sensu stricto – wymioty występują między innymi podczas ciąży czy w wyniku zaburzeń pracy błędnika. Nudności (mdłości) są głównym sygnałem poprzedzającym nadchodzące torsje, ale nie zawsze ustępują wraz z wymiotami. Czasami nieprzyjemne wrażenie utrzymuje się przez dłuższy czas. Są też przypadki, w których ostatecznie nie doszło do wymiotów pomimo nasilenia nudności.
Istnieje wiele potencjalnych przyczyn wymiotów i poprzedzających je mdłości. Czynniki odpowiedzialne za te symptomy można podzielić na somatyczne (chorobowe), psychiczno-zmysłowe (silna reakcja na niektóre bodźce, np. określone smaki, widoki, zapachy) oraz związane z dysfunkcjami zmysłu równowagi. Najlepszym przykładem z ostatniej kategorii jest przemożna chęć zwymiotowania w wyniku choroby lokomocyjnej.
Za wywołanie wymiotów odpowiada ośrodek wymiotny
Ośrodek wymiotny znajduje się w rdzeniu przedłużonym. Odruch wymiotowania wywołują sygnału z wielu różnych receptorów, zlokalizowanych m.in. w błonie śluzowej gardła, organów układu pokarmowego, sercu, płucach, uchu wewnętrznym i różnych obszarach mózgu.
Typowa sekwencja prowadząca do torsji po otrzymaniu impulsu przebiega w następujący sposób:
- Komórka receptorowa rozpoznaje toksynę, zmieniony skład chemiczny krwi lub inną substancję w organizmie.
- Receptor wysyła impuls do ośrodka wymiotnego.
- Zaczynają się nudności.
- Głęboki wdech obniża przeponę.
- Zamyka się głośnia, co zabezpiecza układ oddechowy.
- Następuje skurcz odźwiernika.
- Rozluźnia się trzon żołądka i dolny zwieracz przełyku.
- Skurcze mięśni brzucha powodują wzrost ciśnienia w żołądku.
- Dochodzi do usunięcia treści pokarmowej przez przełyk i jamę ustną.
Wymiotowanie może być reakcją obronną organizmu na zatrucie
Torsje mają zapobiec zatruciu pokarmem, różnego rodzaju toksynami (w pożywieniu, używkach, lekach, wydzielinach patologicznych drobnoustrojów. Powstrzymanie wymiotów za wszelką cenę nie zawsze jest najlepszym rozwiązaniem dla pacjenta i jego stanu zdrowia. Jako przykład można podać zatrucie alkoholem – szkodliwe metabolity są na bieżąco usuwane przez wątrobę, ale jeśli narząd nie jest w stanie rozłożyć dużych ilości etanolu, organizm reaguje wymiotami, by zminimalizować ryzyko uszkodzenia organu oraz innych komplikacji.
Dolegliwości nie dają ci spokoju, nie możesz normalnie funkcjonować? Weź zwolnienie lekarskie online i poważnie pomyśl o dokładniejszych badaniach. Nawet pojedyncze incydenty wymiotne warto przynajmniej skonsultować z lekarzem. Być może to tylko mała i chwilowa niedyspozycja żołądkowa, a może znacznie groźniejszy kłopot ze zdrowiem.
Wymioty jako objaw choroby układu pokarmowego lub innego schorzenia
Zaburzenia metaboliczne, zakażenia przewodu pokarmowego, choroby ośrodkowego układu nerwowego (OUN), dolegliwości psychiczne – to najczęściej wymieniane kategorie przyczyn torsji. Do tego dochodzą choroby serca, płuc i opłucnej, wszelkiego rodzaju nowotwory, powikłania o operacjach, radio- i chemioterapii, działania niepożądane niektórych leków oraz wiele innych czynników.
Wymioty pojawiają się w przebiegu takich chorób, jak:
- mocznica;
- kolka nerkowa lub żółciowa;
- odmiedniczkowe zapalenie nerek;
- marskość i niewydolność wątroby;
- wrzody żołądka i dwunastnicy;
- niedrożność jelit;
- zapalenie wyrostka robaczkowego;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- ostre i przewlekłe zapalenie trzustki;
- kamica żółciowa;
- zatrucie ciałami ketonowymi – kwasica ketonowa przy cukrzycy lub niezbilansowanej diecie;
- nadczynność tarczycy;
- choroba Méniere’a;
- migrenowe bóle głowy;
- udar mózgu;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- urazy głowy, krwawienie wewnątrz czaszki;
- anoreksja;
- bulimia;
- długotrwały, silny stres.
Rodzaje wymiotów – krew, żółć, kał w wymiocinach
Ślady krwi w wymiocinach mogą być świeże lub już częściowo strawione przez kwasy żołądkowe. W tym drugim przypadku pojawiają się charakterystyczne, ciemne lub całkowicie czarne skrzepy (tzw. fusowate wymioty). Do wymiotowania krwią mogą doprowadzić między innymi:
- choroba wrzodowa;
- pęknięcie śluzówki przełyku;
- uszkodzenia mechaniczne i krwotok w żołądku;
- marskość wątroby;
- rak;
- żylaki dna żołądka, przełyku.
Żółć w wymiotach najczęściej pojawia się na skutek zatrucia, migreny oraz u kobiet w ciąży. Wymiotowanie żółcią jest bardzo podobne do objawów refluksu żołądkowo-przełykowego. Do wymiotowania kałem może dochodzić przez poważną niedrożność jelit.
Zespół cyklicznych wymiotów u dzieci i dorosłych
CVS (ang. Cyclical Vomiting Syndrome) to rzadkie zaburzenie żołądkowo-jelitowe, związane z nieprawidłową pracą układu neuroendokrynnego. Szacuje się, że na ZCW choruje ok. 2% dzieci, a choroba przechodzi w wieku młodzieńczym – jednak czasami pierwsze objawy pojawiają się w znacznie późniejszym wieku. W każdym przypadku warto iść na L4 online – opiekuńcze lub dla siebie – i udać się do lekarza, aby specjalista wydał diagnozę oraz indywidualne zalecenia.
Podstawowy symptom to regularnie powracające, epizodyczne napady niekontrolowanych wymiotów – w postaci łagodnej poniżej 6 razy w ciągu roku. Ciężki przebieg może wiązać się z koniecznością hospitalizacji przy każdym ataku CVS. Chorobie często towarzyszą migreny. Napady są wywoływane przez wiele różnych czynników, w tym:
- silne emocje, stres;
- brak snu;
- fizyczne zmęczenie;
- infekcje;
- niektóre produkty spożywcze – czekoladę, sery, glutaminian sodu.
Perforacja przełyku i inne powikłania po częstych, intensywnych wymiotach
Kwasy żołądkowe wyrzucane podczas torsji mogą powodować pęknięcie błony śluzowej przełyku. To sprzyja owrzodzeniem. W dalszej fazie może dochodzić do uszkodzeń samych ścian górnego przewodu pokarmowego. Istnieje ryzyko zachłyśnięcia się wymiocinami, co czasami prowadzi do zachłystowego zapalenia płuc. Usuwanie treści pokarmowych z żołądka może doprowadzić do odwodnienia, zaburzeń jelitowych i niedożywienia. Jeśli wymioty uniemożliwiają normalne picie, trzeba podawać płyny wieloelektrolitowe dożylnie.
Najważniejsze metody diagnostyki i leczenia wymiotów
Proces diagnozy rozpoczyna się od wywiadu medycznego oraz badań fizykalnych. Trzeba powiedzieć lekarzowi o wszystkich objawach dodatkowych – w zależności od przyczyny torsji mogą to być m.in. biegunka, gorączka, silne bóle różnych części ciała, zaburzenia świadomości, sztywność karku, problemy z wypróżnianiem i wiele innych dolegliwości. W zależności od wstępnego rozpoznania przeprowadza się szereg badań, w tym:
- badania obrazowe jamy brzusznej, klatki piersiowej, czaszki – USG, MRI, TK, RTG;
- gastroskopię, kolonoskopię;
- testy laboratoryjne krwi;
- analizę płynu mózgowo-rdzeniowego;
- EKG;
- koronarografię,
Leczenie dostosowuje się do zdiagnozowanej przyczyny – mogą pomóc zabiegi chirurgiczne, farmakoterapia, modyfikacja diety i trybu życia, psychoterapia. Nie można zapominać o nawadnianiu. Wymioty mogą być też skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych farmaceutyków. Na liście potencjalnych przyczyn są m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, antybiotyki, diuretyki, opioidy czy leki przeciwnowotworowe. Ciągle wymiotujesz po lekach na inną chorobę? Poproś swojego lekarza, by kolejna recepta online uwzględniała zamiennik.